سبک زندگی و قانون در مصاحبه با حجت الاسلام دکتر حسن خیری

سبک زندگی و قانون در مصاحبه با حجت الاسلام دکتر حسن خیری

چهارشنبه, 16 مهر 1393 ساعت 09:49

سبک زندگی مفهومی است که به تازگی در ادبیات  علمی کشور وارد شده است. با این حال ارتباط فقه و قانون با سبک زندگی و تعامل آنها، همچنین میزان اثر‌گذاری و آسیب‌شناسی ورود قانون به حوزه سبک‌زندگی، تفکیک حوزه‌های فردی و اجتماعی، اخلاقی و قانونی در این حوزه به‌طور جدی مورد بررسی قرار نگرفته است.

مصاحبه ذیل در این راستا با حجت الاسلام دکتر حسن خیری، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه صورت گرفته و ایشان در آن به تشریح این موضوع پرداخته است.

1. در ابتدا تعریفی جامع از سبک زندگی ارائه فرمایید و در ادامه، رابطه آن را با قانون تحلیل فرمایید.  

سبک زندگی اصطلاحی است که جدیداً وارد عرصه فرهنگ و مطالعات فرهنگی شده است. تا یک زمانی وقتی این واژه به‌کار برده می‌شد، خرده می‌گرفتند که این واژگان غربی را وارد ادبیات خودمان نکنیم؛ این اصطلاح life style  بار معنایی خودش را دارد و ما نباید وارد این مقولات بشویم که بار معنایی فرهنگ غربی را دارد. تا اینکه مقام معظم رهبری این واژه را به‌کار بردند؛ بعد از آن جرأت به کار بردن این واژه بیشتر شد؛ به‌گونه‌ای که در حال حاضر این واژه رایج شده است .

آنچه در سبک زندگی مورد نظر است، شیوه زندگی یک فرد است. فرض کنید یک فرد وقتی صبح بیدار می‌شود، چه‌کار می‌کند: مسواک می‌زند، اهتمام به بهداشت بدنش دارد، ورزش می‌کند، صبحانه می‌خورد، چقدر کار می‌کند یا استراحت می‌کند؛ در واقع الگوهایی که در زندگی وجود دارد. منتها طبیعتاً چه در مفهوم غربی و چه در مفهوم متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی از سبک زندگی، آن چیزی که مدنظر ما مسلمانان می‌باشد این است که سبک زندگی مترتب و متفرع بر یک سری باورها و ارزش‌هاست؛ یعنی زمینه‌های فکری و نظام معرفتی خودش را دارد. برای شناخت سبک زندگی نباید صرفاً به صورت و نمود رفتاری توجه کرد، بلکه باید به معنا و پشتوانه‌های ارزشی و باورها نیز توجه شود. لذا این مفهوم، فرهنگی می‌شود.

فرهنگ دارای سه مقوله اصلی است: باورها (نظام معرفتی)، ارزش‌‌ها (نظام بایدها و نبایدهاست) و هنجارها(تحقق بایدها و نبایدها و ضابطه‌ها و مقررات رفتاری). به‌عنوان مثال رعایت ادب یک سبک زندگی است که ما در مقابل بزرگان یا والدین ادب را رعایت کنیم. یا اینکه وقتی در سیاست گفته می‌شود انتقاد سازنده داشته باشید، یک سبک است؛ یعنی رفتار ما در مواجهه با رفتار سیاستمداری که آن را نمی‌پسندیم، سبکی دارد: ممکن است دربردارنده انتقاد سازنده یا تخریبی باشد. یا بحث تقوای اجتماعی و تقوای سیاسی که مقام معظم رهبری مطرح کردند. تقوای اجتماعی با تقوای فردی متفاوت است؛ به‌خاطر اینکه موضوعش اجتماع است و باید یک سری معیارهایی درنظر گرفته شود که در کلیت با تقوای فردی متفاوت است؛ تقوای فردی ممکن است جایی ایجاب کند که نماز بخوانم، روزه بگیرم، رعایت حلال و حرام را بکنم، اما در تقوای اجتماعی باید مصالح نظام اجتماعی را رعایت کنیم. لذا گاهی ممکن است مصلحت‌اندیشی یا رعایت مصالح کلی نظام را بکنیم؛ این مصلحت‌اندیشی، تقوای اجتماعی است. همچنین اینکه به تناسب سطوح اجتماعی و فرهنگی، مصادیق برخورد متنوع و متفاوت می‌شود، سبک است. به‌عنوان مثال اگر کار خلافی صورت می‌گیرد، ممکن است نسبت به کسی زیبنده باشد که فقط تذکر بدهیم، نسبت به کسی زیبنده باشد که تذکر ندهیم؛ راجع به یکی تذکر اثر می‌کند، راجع به یکی اثر نمی‌کند. پس سبک‌ها متفاوت می‌شود. لذا در واقع چون سبک زندگی یک مقوله فرهنگی است، مانند یک مقوله فرهنگی به آن نگاه کنیم.

ما یک صراط مستقیم و یک دین بیشتر نداریم(ان الدین عند الله الاسلام)؛ وقتی می‌خواهیم این را به منصه ظهور برسانیم، سبک‌های متفاوت تولید می‌‌شود. به‌عنوان مثال حجاب و عفت باید رعایت شود. حجاب معیارهایی دارد: لباس باید بدن را بپوشاند، بدن‌نما نباشد و ... . ولی این حجاب سبک‌های متفاوتی دارد: سبک لری، ترکی، عربی، ایرانی، پاکستانی. سبک‌ها متفاوت می‌شود، اما باید بار معنایی مشترکی را به دوش بکشند، که آن حجاب اسلامی است. پس تنوع و تکثر وجود دارد، اما همگی به یک بار معنایی مشترک می‌رسد که همه ملتزم به رعایت حجاب اسلامی هستند؛ حال یکی چادر است، یکی لباس دیگری است. در نتیجه سبک‌های متفاوتی شکل می‌گیرد.

این‌طور که پیش رفتیم، طبیعتاً باید در مقوله فرهنگ با این تقسیم مواجه شویم که یک ضوابط و مقررات رفتاری به‌نام هنجار وجود دارد. این هنجارها که تحقق بخش بایدها و نبایدها (ارزش‌ها) است، قاعده رفتاری و ضابطه به‌شمار می‌رود. این قواعد و ضوابط شدت و ضعف دارد؛ یک سری اخلاقی می‌شوند، یک سری حقوقی می‌شوند؛ یک سری از این ضوابط هم چیزهایی است که مردم در زندگی اجتماعی‌شان آن را رعایت می‌کنند و بدان التزام دارند و به اصطلاح شیوه‌های قومی‌شان است؛ اینها ممکن است شکسته هم شود، اما براساس آن نظام ارزشی‌ای که در آن فرهنگ وجود دارد، شکستن آن ضابطه‌ها خیلی مهم نیست. منتها کسی که اینها را می‌شکند، خودش را خوار کرده و مردم او را سرزنش می‌کنند؛ اما چون مهم نیست، الزام‌آور هم نیست. به‌عنوان مثال می‌توان از ضابطه بسیاری از مدل‌های پوششی نام برد، یا این ضابطه که وقتی به عزاداری می‌رویم، لباس سیاه بپوشیم؛ این سبک است. منتها اگر کسی در مراسم عزاداری لباس مشکی نپوشید و لباس سفید پوشید، سرزنش می‌شود، اما ضابطه‌ای برای جلوگیری از کار وی وجود ندارد. اما یک سری از ضوابط و قواعد رفتاری وجود دارد که براساس مبانی معرفتی و ارزشی بسیار مهم است و اگر شکسته شود، نظم اجتماعی مختل می‌گردد، به اجتماع آسیب می‌رسد، یا اینکه دارای آسیب‌هایی است که در اجتماع قابل پذیرش نیست. به‌عنوان مثال کسی به دین مردم توهین کند، یا کاری را انجام دهد که امنیت مردم به خطر بیفتد؛ مثل اینکه شراب بخورد و در کوچه و بازار راه رود یا سوار ماشین شود. پس یک سری از امور هست که اهمیتش مهم‌تر از قواعد رفتاری می‌شود؛ قواعدی که اگر در اجتماع کنترل نشود، به عموم مردم و نظم و امنیت خسارت وارد می‌کند. اینجاست که اینها را به قانون تبدیل می‌کنیم و حقوق شکل می‌گیرد. سنخ حقوق و قانون، سنخ ضابطه است؛ هم اخلاق، ضابطه رفتاری ماست و سبک‌ها را تولید می‌کند، هم حقوق. اینجاست که ما می‌گوییم رابطه سبک با قانون چیست؟ نسبت به بخشی از سبک‌های اجتماعی باید الزام صورت گیرد تا امنیت، آسایش و مسائل مهم اجتماع پاسداری شود. طبیعتاً برای آن بخش از سبک‌ها که واجد این اهمیت است، قانون وضع می‌شود؛ یعنی تبدیل به ضوابط الزام‌آور اجتماعی می‌شود.

پس پاسخ به این سؤال که آیا می‌توانیم راجع به سبک‌های اجتماعی که موضوع فرهنگ‌ است، قانون بنویسیم، مثبت است؛ اما در کجا؟ این به منشأ قانون‌گذاری مربوط می‌شود؛ منشأ ترسیم ضوابط و مقررات و نظام معرفتی. اگر بخواهید نظام اجتماعی اسلامی داشته باشید، طبیعتاً باید فرهنگتان اسلامی باشد، سبک‌هاتان اسلامی باشد، قانونتان اسلامی باشد. بنابراین باید ببینیم در نظام معرفتی اسلام کجاها گفته اخلاقی رفتار کنید، کجاها گفته قانونی رفتار کنید؛ کجاها اخلاقی رفتار کردن کفایت می‌کند، بدین معنا که برای شارع مقدس مهم نیست که رفتاری را الزام‌آور بکند؛ اگر فرد رعایت نکرد، مجازات نمی‌شود. اما یک سری از چیزهاست که برای شارع مقدس در این نظام معرفتی مهم است و مردم را باید به این سبک ملزم کرد؛ مثل رانندگی که سبک است: فرمان سمت چپ باشد، از دست راست حرکت کنید، سرعتتان این مقدار باشد. اینها تولید سبک می‌کند. اگر کسی هم بگوید به این رفتار عادت ندارم، می‌گوییم چه عادت داشته باشی چه نداشته باشی، ملزم به رعایت چنین الگوی رانندگی هستید. در ارتباط با بسیاری از مسائل دیگری هم که برای جامعه مهم است نیز این وضعیت رخ می‌دهد؛ چنان‌که هر سازمانی می‌تواند برای اعضای خود شرایط خاص سنی یا ... ایجاد کند، یا تفکیک جنسیتی ایجاد کند؛ بستگی به مصالح آن جامعه دارد. ملاک اینکه مسئله‌ای اخلاقی است یا حقوقی نیز کارشناسی است. فرض ما هم بر این است که می‌خواهیم جامعه را بر مدار اسلام اداره کنیم؛ ازاین‌رو در کارشناسی باید سراغ اهلش برویم. این الزام به این خاطر است که قضیه‌ای برای شارع خیلی مهم است و اگر رعایت نشود، آسیب‌های جدی در ابعاد مختلف به جامعه می‌رسد. بنابراین چون اتفاق نظر کردیم که سراغ چه کسی برویم، دیگر نمی‌توانیم سراغ عرف برویم. اگر از عرف سؤال کردیم و همه چیز را به آن واگذار کردیم، حقوق سکولار می‌شود. نمی‌توانیم بگوییم مردم می‌پسندند یا نمی‌پسندند؛ باید ببینیم در این قلمرو آیا شارع پسند مردم را حجت دانسته است یا خیر. در واقع باید ببینیم ملاک تشخیص کیست؟ عرف یا ضابطه و قانون یا فقه و ... . سراغ هر مصداقی برویم، ممکن است شاخه‌ای از سبک زندگی اخلاقی یا سبک زندگی قانونی و حقوقی و الزام‌آور باشد.

2. آیا می‌توان مورد به مورد در موضوعات سبک زندگی قانون‌گذاری کرد؟

خیر، زیرا باید تشخیص دهیم آن مورد، موردی است که عرصه‌اش اخلاقی است یا حقوقی. البته به‌عنوان یک قضیه ثانوی ممکن است الزاماتی اینجا پیش آید، اما اینکه بخواهیم مورد به مورد قانون‌گذاری کنیم، پاسخ منفی است. اتفاقاً باید در بیشتر موارد به سمت اخلاق برویم؛ به‌گونه‌ای که افراد براساس وجدان کار را انجام دهند. به عبارتی به این سؤال شما باید این‌طور پاسخ دهیم که اگر بگوییم همه سبک‌ها قانونی است، یعنی همیشه باید کنترل اجتماعی بکنیم؛ درحالی‌که در یک جامعه ـ چه جامعه اسلامی و چه غیر اسلامی ـ جامعه‌پذیری اصل و کنترل اجتماعی فرع است؛ یعنی اول باید انسان‌ها خودشان بپذیرند و معتقد باشند. اما جاهایی که به مصالح کلی جامعه مربوط می‌شود، خط قرمز است؛ اگر ما بگوییم خودشان تشخیص بدهند، ممکن است آشفتگی رخ دهد و نظم اجتماعی مختل شود؛ آنجاست که باید کنترل کرد.

پس به تناسب مصلحت جامعه و به میزانی که افراد مصالح را رعایت می‌کنند، ممکن است مسئله‌ای قانونی یا اخلاقی باشد. ممکن است چیزی امروز قانونی باشد، فردا تشخیص دهیم که نیازی به الزام به این کار نیست؛ حال یا از اهمیت افتاده، یا مردم اهمیتش را درک می‌کنند. پس باید نبض کار دستمان باشد. به اضافه اینکه، هرچه کنترل اجتماعی شدیدتر باشد، واکنش‌های منفی مردم و دلزدگی آنان از نظام بیشتر می‌شود؛ چون احساس می‌کنند چیزی مخالف میلشان در حال اتفاق افتادن است. پس در این موضوع هم باید به حداقل‌ها اکتفا شود تا جامعه در برابر آن نشاط خودش را حفظ کند. اما هرجا که جامعه براساس نظام کارشناسی‌اش ـ چون در نظام اسلامی کارشناسی براساس عرف نیست، بلکه سراغ فقه و فقاهت و تشخیص مصلحت می‌رویم ـ تشخیص داد، می‌تواند به آن سبک وضعیت قانونی دهد.

3. تأکید بر مصلحت اجتماع در پاسخ سؤال اول و دوم به‌عنوان ملاک قانون‌گذاری یا اخلاقی بودن عمل، به‌دلیل تأکید اسلام بر این مسئله است؟

بنده اصل را مصلحت ندانستم؛ بلکه اصل را اسلام دانستم. منظور اسلام از مصلحت این است که بنابر وضعیت جامعه به‌دنبال برقراری نظم است؛ اما ملاک تشخیص مصلحت، خود شارع است.

تفاوت صلاحدید اکثریت و مصلحت عمومی در این است که وقتی می‌گوییم صلاحدید اکثریت، یعنی رفراندوم؛ یعنی اگر بخواهیم تفکیک جنسیتی در سازمان‌هایمان داشته باشیم، انتخابات برگزار می‌کنیم تا مردم بگویند می‌خواهند یا نمی‌خواهند. این نظام سکولار است. پایه حقوق سکولار  و عرفی بر این است؛ یعنی سبک و قانون را بر پایه خواست مردم استوار می‌کنند. یا اینکه می‌خواهند ببینند هم‌جنس‌بازی قانونی باشد یا خیر، با رأی مردم تصمیم می‌گیرند.

 وقتی گفتیم مصلحت عمومی، دیگر مرجع تشخیص عموم مردم نیستند؛ باید به مرجعی مراجعه کنیم که در آن نظام حقوقی پذیرفتیم. مرجع تشخیص مصلحت در نظام حقوقی ما، کارشناسان دینی هستند. پس مصلحت جایی مطرح است که ملاک غیر از صلاحدید عموم است. دقیقاً مثل نظر کارشناس پزشکی است؛ یک وقت برای اینکه مریضی را عمل بکنیم یا خیر، می‌گوییم اقوامش بیایند رأی بدهند؛ این معنای صلاحدید اکثریت است. یک وقت می‌گوییم هرچه مصلحت است، پزشک انجام دهد. در این صورت ممکن است اکثریت هم بگویند عملش نکنید، ولی مصلحت کارشناسی بر انجام عمل باشد. اینجا رأی یک پزشک را به رأی اکثریت ترجیح می‌دهیم؛ به این خاطر که فرضمان بر این است که یک کار کارشناسی است. اینجا چون یک مسئله پزشکی است، باید به اهلش رجوع کنیم؛ اهلش هم پزشک است. پس اینکه بنده مصلحت را گفتم، از باب پرهیز از حقوق سکولاریستی بوده است.

4. آسیب‌های ورود قانون به عرصه سبک زندگی به‌عنوان یک مسئله فرهنگی چیست؟

قانون چیزی خارج از فرهنگ نیست، مگر اینکه فرهنگ را در اینجا به معنای خاص فرهنگ عمومی بگیرید.

با توجه به ملاکی که ارائه شد، یعنی اینکه هرجا نیاز بود باید قانون‌گذاری کنیم، دیگر آسیبی نداریم. به اضافه اینکه، آسیب وقتی اتفاق می‌افتد که شما چیزی را قانونی بکنید که طبق نظر کارشناسی قابلیت قانونی شدن ندارد، بلکه اخلاقی است؛ مثل اینکه به اسم اسلام محدودیت‌هایی ایجاد کنیم که برخلاف نظر اسلام است.  

دومین آسیبی که بر ورود قانون به عرصه سبک زندگی مترتب است، عدم توجه به اقتضائات محیطی است. در هر صورت دین اسلام دین اجتماعی است و شرایط را درنظر گرفته است. نباید به صرف اینکه قانونی در شرع وجود دارد و خواست و مطلوب شارع است، بدون توجه به اینکه مردم الان جامعه‌پذیر نشدند، آن را در حال حاضر به‌عنوان قانون وضع کنیم. با این کار نه‌تنها آن سبک را تولید نکردیم، بلکه باعث بدبینی نسبت به دین هم شده‌ایم. این امر به قانون شما آسیب می‌زند؛ به خاطر اینکه چیزی را وضع کردید که قابلیت اجرا ندارد. ازاین‌رو می‌گویند یکی از خصوصیات دین اسلام این است که مسائلش را گام به گام پیش برده است. مثلاً وقتی می‌خواست شراب را ـ با همه قبحی که دارد ـ حرام کند، نیامد روز اول بگوید شراب حرام است؛ ابتدا گفت شراب منافعی دارد، بدی‌هایی هم دارد؛ در حال مستی نماز نخوانید. بعد کم‌کم فرهنگ‌سازی کرد تا قانونِ آن را وضع کرد؛ ابتدا با بار اخلاقی وارد شد.

لذا باید توجه کنیم که در قانون‌گذاری سبک‌ها، تا حدی به وجدان عمومی توجه داشته باشیم؛ توجه به وجدان عمومی به این معنا نیست که بار را زمین بگذاریم، بلکه به این معناست که ظرفیت‌سازی و زمینه‌سازی کنیم. البته استثنا هم وجود دارد؛ بعضی موارد آن‌قدر ضروری است که اگرچه هنوز جامعه‌پذیری انجام نشده باشد، احساس می‌کنید لازم است این امر را ملزم کنید. مثلاً به صرف اینکه عده زیادی سرعت غیر  مجاز را رعایت نمی‌کنند، لزومی ندارد که اول بگوییم سرعت غیر مجاز چقدر تلفات دارد؛ چون قضیه خیلی مهم است، اول قانون این حوزه را وضع کنید. خود همین قانون وضع کردن یعنی پذیرش اینکه در بسیاری از موارد به رغم میلم باید تن به قانون دهم. در واقع  یکی از مصادیق جامعه‌پذیری این است که جامعه باید بپذیرد که گاهی مصلحتش این است که برخلاف میلش، کاری تحقق پیدا کند. معنایش این نیست که همه بخواهند. مثلاً اگر وبا یا یک ویروس کشنده‌ای بیاید، شما اول نمی‌گویید باید فرهنگ‌سازی کنیم؛ مردم را مجبور می‌کنید ماسک بزنند و ضوابطی را رعایت کنند تا واکسینه شوند. بنابراین اینکه جامعه بپذیرد که همه چیز مطابق میلش نیست و تنبیه هم وجود دارد، جزو جامعه‌پذیری است. به‌نظر من گاهی مشکلات ما در این چیزهاست.

اگر به این نکات توجه کنیم، نه بدون کارشناسی قانون می‌نویسیم، نه مغالطه می‌کنیم. جامعه‌پذیری اصل است، ولی خود پذیرش اینکه کنترل اجتماعی باید باشد، جزو جامعه‌پذیری است.

5. قانون که باید و نباید است، چه میزان می‌تواند سبک زندگی را شکل دهد؟

همان‌طور که عرض کردم، بخشی از کار ما براساس ملاکاتی که وجود دارد، حقوقی و قانونی است که مرجع تشخیص آن هم مشخص است. البته باید به اقتضائات زمانی و مکانی هم توجه کنیم که گرفتار آسیب‌های مطرح‌شده نشویم. فقه ما چون فقه فردی بوده، بر تکلیف فردی تأکید داشته است، اما حالا که می‌خواهد جامعه را اداره کند، طبیعتاً باید به معیارهای دیگری مثل نظم، پذیرش عمومی، مصلحت عمومی و امنیت توجه کند. براساس ضوابطی که بیان شد، میزان و درجه دخالت حقوق مشخص می‌شود. مثلاً فرض کنید در حق‌الله(حدود)، قانون‌گذار ـ خداوند متعال ـ رودربایستی نکرده است. اینها مسلّمات است و حتماً باید انجام شود. اما یک سری چیزها روبنایی است. بنابراین باید توجه داشته باشیم که چه مقدار باید حقوق را وارد سبک کنیم. برداشت ما از سبک نیز این شد که هم حقوقی است هم اخلاقی، هم جامعه‌پذیری در آن دخالت دارد هم کنترل اجتماعی.

6. با توجه به عجین شدن رسوم ایرانی و اعتقادات دینی، چگونه می‌توان با رعایت این دو امر، قوانین را در راستای سبک اسلامی ـ ایرانی پی‌ریزی نمود.

به هر صورت در مجموعه این چاچوب فکری که ارائه کردم، توجه به اقتضائات محیطی مهم است. ازاین‌رو گفتم سبک پوشش ممکن است ایرانی و مغربی داشته باشیم یا مصری، یا سبک خانه‌سازی ایرانی داشته باشیم یا غیر ایرانی؛ گفتار، نشست و برخاست، تلقی نسبت به قداست چیزی، آداب و رسوم دینی‌مان و خیلی چیزها مربوط به شیوه قومی می‌شود. بسیاری از تفاوت‌های فرهنگی، رنگ و بوی سنتی خودشان را گرفته و سبک‌هایی است که می‌تواند اسلامی باشد؛ به این خاطر که ارزش‌ها و باورها در آن رعایت می‌شود. لذا وقتی گفته می‌شود ایرانی، باید ببینیم این اقتضائات زمانی و مکانی چیست و تنوع فرهنگ‌ها چقدر دخالت می‌کند. 

اما گاهی اوقات سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در حد ظرف نیست؛ یعنی خودش محتوا می‌شود. مثلاً در جامعه ما تکثر اقوام و مذاهب وجود دارد، درعین‌حال مذهب رسمی ما شیعه اثناعشری است. حفظ اقتدار ملی‌ ما که مورد تأیید و تأکید اسلام است، جزو ارزش‌های اسلامی ماست. اگر بخواهیم این اقتدار ملی را رعایت کنیم، طبیعتاً در سبک زندگی‌مان در مواجهه با اهل مذاهب دیگر باید یک سری نکات را رعایت کنیم که به اقتدار ملی ما آسیب نزند. لذا باید کاری کنیم که مثلاً اهل‌سنت به رسانه ملی احساس تعلق کنند و از آن استفاده نمایند. پس این شرایط خاص ایران است و به عنوان یک محتوا باید توجه به عینک ایرانی داشته باشیم.

باید به این نکات توجه داشته باشیم؛ چراکه همه چیز در حد رسم و رسوم نیست؛ چیزهای مهم‌تری مانند اقتدار ملی وجود دارد که به هستی و کیان شما مربوط می‌شود. این امر نیازمند یک سبک مدیریت، رفتار، تبلیغ و ایجاد تعلقات اجتماعی و ملی است. لذا باید در تنظیم و تدوین ضوابط و مقررات به این موضوع توجه داشته باشیم که ما در یک جایی به‌نام ایران با یک شرایط و ضوابط خاص، قومیت‌ها و مذاهب خاص، دشمنان خاص، امکانات خاص، تهدیدها و فرصت‌های خاص برمبنای اسلام قانون‌نویسی می‌کنیم؛ آن وقت می‌توانیم یک قانون‌گذاری فهیم و بدون آسیب و کاملاً اسلامی داشته باشیم. اسلام می‌گوید: «لا یکلف الله نفسا الا وسعها.» وسع فقط وسع فردی نیست؛ همان طور که باری را به یک انسان فلج بار نمی‌کنیم، به جامعه فلج هم نمی‌شود چیزی را بار کنیم.

7. با توجه به آنکه انقلاب اسلامی در راستای تولید تمدن نوین اسلامی جهت‌گیری شده و این امر به عنوان یک آرامان مدنظر است، وضعیت موجود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چه فرایندی را برای تولید این تمدن و جایگزینی آن با وضع موجود توصیه می‌کنید؟

همان‌طور که فرمودید، انقلاب اسلامی یک گام اولیه است برای ایجاد حکومت اسلامی، بعد از آن نظام اسلامی و بعد از نظام، تمدن اسلامی؛ مراحلی که مقام معظم رهبری مطرح کردند و منطقی هم هست. در نهایت ما باید به تمدن نوین اسلامی برسیم؛ تمدن نوین اسلامی یعنی شاکله و داشته‌ها و ابزار، همه رنگ و بوی اسلام را دارد: خانه‌سازی، حکومت، اقتصاد، خانواده، نظام آموزشی. وقتی به نظام آموزشی (کتب و اساتید) نگاه می‌کنیم، می‌بینیم ما هنوز در این گام‌ها پیشرفت نکردیم و موفقیت نداشتیم و هنوز به حد مطلوب نرسیدیم. طبیعتاً برای اینکه ما به آنجا برسیم، باید گام‌ها را به مرور انجام دهیم؛ یعنی باید نظام‌معرفتی‌مان را اصلاح کنیم، که همین  بحث علوم و علوم انسانی و دانشگاه‌ها و حوزه‌ها و کارآمدی حوزه و دانشگاه ، علم به روز و نیازمحور کردن دانش و مفید استفاده کردن از استعدادها می‌شود. در واقع باید به مرور سبک و سیاق و فضا را اسلامی کرد؛ یعنی شما وقتی وارد شهر می‌شوید، احساس کنید که خالق این شهر مسلمان بوده است؛ همان‌طور که تمدن اولیه اسلام چنین بود. شما الان اگر وارد شهر اصفهان شوید، متوجه می‌شوید که اینها را مسلمانان ساختند؛ اما الان اگر وارد پردیسان قم شوید، احساس نمی‌کنید که مسلمانان آن را ساختند. پس ما خیلی عقب هستیم تا تمدن نوینی داشته باشیم. آسیب‌هامان نیز از این قبیل است. در علوم، رفتارهامان، اقتباسمان، ترجمه‌ و فکرمان نیز مشکل داریم. منتها این معنایش آن نیست که ما کاری نکردیم؛ کار هم خیلی شده است؛ مانند ظرفیت‌های زیادی که به‌لحاظ فکر و دانش و تولید علمی و به روز شدن در حوزه‌های علمیه ایجاد شده یا تجربه 30 ساله‌ای که در حکومت و حکومت‌داری داریم.

اینها موفقیت‌‌های زیادی است. منتها ما آسیب‌های فرهنگ و سبک زندگی‌ و فکرمان را باید جدی بگیریم؛ در حقیقت اسلامی‌سازی و جهت دادن به افکار فرهنگی را باید جدی بگیریم؛ یعنی آن قسمتی که مقام معظم رهبری سالهاست تأکید می‌کنند. همان‌طور که ایشان تأکید می‌کنند، آسیب ما در فرهنگ است. فرهنگ هم در واقع یعنی همان سبک زندگی. شما اگر ببینید که روی لباس جوان آرم ضد ارزشی وجود دارد، اینجا زنگ خطر به صدا درمی‌آید.

یک محققی به ایران آمد. وقتی سر و صدای عزاداری محرم را شنید، گفت با این سرمایه می‌شود هر مستکبری را سر جای خودش نشاند. اما وقتی نگاه کرد همان کسی که عزاداری می‌کند، روی لباسش نوشته یا آرم غربی وجود دارد، گفت: تا زمانی که این وضعیت وجود دارد، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. یعنی ما سبک و الگوی زندگی و  غرور ملی‌مان را باید درنظر بگیریم.

بنابراین باید نسبت به سبکی که به هویت خودی منتهی می‌شود، پایبند بود. اما اگر سر کلاس بسم الله بگوید، ولی دائم از دورکیم و مارکس صحبت کند، یا منبر روشن‌فکر مآبانه برود، آسیب است. همه اینها در خودباوری خلاصه می‌شود. اگر ما به خودباوری فرهنگی رسیدیم، دیگر هیچ نگرانی‌ای نباید داشته باشیم. آسیب ما در این خودباوری است و ما باید خود را از ازخودبیگانگی خلاص کنیم. همان‌طور که می‌بینیم، جاهایی که روی این خودباوری کار کردیم، موفق بودیم: دانشگاه، رویان، پزشکی، صنعت، مهندسی. اینها مسائلی است که کمتر در حوزه فرهنگ قرار دارد؛ یعنی در آن مواردی که در حوزه فرهنگ قرار نداشته، موفقیت‌هامان بیشتر بوده است. اما در مواردی که در حوزه فرهنگ بوده (حوزه‌ها، علوم انسانی، رسانه، خانواده ، اوقات فراغت، پوشش و ...) وضع مطلوبی نداریم؛ نسبت به این موارد باید احساس خطر کنیم. دشمن هم روی همین چیزها تکیه کرده است. جنگ نرم معنایش همین است. دشمن نگران وضعیت نظامی ما نیست؛ بلکه از این خوشحال است که وضعیت فرهنگ ما در حال آسیب‌پذیری است. لذا ما باید در بخش فرهنگ کار جدی کنیم. اگر این مسائل را رعایت کردیم؛ یعنی رسانه‌ و نظام آموزش و پرورش‌مان اسلامی شد و خودباوری و توکل به خدا داشته باشیم، مشکلاتمان در این حوزه حل خواهد شد. عده‌ای حرفش را می‌زنند، اما عملشان این را نشان نمی‌دهد. در اوج یک مسئله اجتماعی یا نظامی که همه دچار ترس و وحشت می‌شوند، کسی بدون اینکه قدری فشار قلبی و استرس داشته باشد، با قدرت می‌گوید: خدا گفته است: « إن تنصروا الله ینصرکم»؛ ما این را کم داریم. اگر این قدرت را داشته باشیم، مؤمن می‌شویم. ما باید به داشته‌های خودمان باور داشته باشیم؛ باور داشته باشیم که یک‌صدم جمعیت جهان هستیم، اما خداوند هفت درصد امکانات جهان را در اختیار ما قرار داده است. به موقعیت مکانی و تاریخچه خودمان، عز‌تمندی‌ها، دانشمندی‌ها، غرور مذهبی و ملی‌مان توجه کنیم و به ایرانیت و اسلامیت خودمان باور داشته باشیم، آن وقت تمدن اسلامی ساخته می‌شود. اما اگر غیر از این باشد، دائم باید احساس خطر کرد. بنابراین دغدغه و دل‌مشغولی ما باید این باشد. 

عزاداری دانشگاهیان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق با شور و شعور حسینی

به گزارش روابط عمومی واحد نراق و خبرنگار خبرگزاری آنا: عزاداری دانشگاهیان دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق در سوگ سید وسالارشهیدان همزمان با سالروز شهادت زین العابدین درکنار مرقد شهدای گمنام برگزار شد .

مراسم مدیحه‌سرایی و سینه‌زنی در سوگواری سالار شهیدان اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش با حضور رئیس دانشگاه، معاونان، استادان، کارکنان ودانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق در کنارمرقد شهدای گمنام دانشگاه برگزار شد

هم‌زمان با ماه محرم، پرچم‌های سیاه در ساختمان های اداری و آموزشی این واحد دانشگاهی برافراشته شده و مراسم عزاداری و سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و شهدای دشت کربلا همراه با مراسم پرفیض قرائت زیارت عاشورا، استادان، کارکنان و دانشجویان با همت دفترفرهنگ اسلامی اجرا می‌شود.

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی نراق

دشمن در کمین هیأت‌های عزاداری است

خبرگزاری رسا ـ استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به آسیب‌هایی که ممکن است عزاداران به آن گرفتار شوند، گفت: مبلغان باید به مردم توضیح دهند که اسلام و شیعه دشمنان کمین کرده ای دارد که تلاش می کنند با استفاده از بعضی ابزار ها به عزاداری امام حسین(ع) ضربه بزنند.

حجت الاسلام حسن خیری،  در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره به اهمیت برگزاری مجالس عزاداری برای حضرت سیدالشهدا(ع)، گفت: اگر در عزاداری ها از احساسات استفاده می شود این احساسات بر پایه عقلانیت و معرفت شکل می گیرد.

 

وی افزود: احکام اسلام بر پایه عقلانیت است و کار بیهوده در آن راه ندارد؛ بنابر این از قیام امام حسین(ع) عقلانیت، معرفت و پیشبرد اهداف شریعت فهمیده می شود و باید از این حماسه برای تقویت پایه های تمدن سازی اسلا می استفاده کرد.

 

استاد جامعة المصطفی با بیان این که مناسک عزاداری باید به روح و عواطف انسان برگشت کند، اظهار داشت: وظیفه مبلغان این است که افزون بر برگزاری و تقویت هیأت های عزاداری، از ورود خرافات به این جلسات و هیأ ت ها جلوگیری کنند.

 

 دشمن در کمین هیأت های عزاداری است

 

وی با اشاره به آسیب هایی که ممکن است عزاداران به آن گرفتار شوند، ادامه داد: مبلغان باید ارشاد مردم را اصل قرار داده و به مردم توضیح دهند که اسلام و شیعه دشمنان کمین کرده ای دارند و تلاش می کنند با استفاده از بعضی ابزار ها به عزاداری امام حسین(ع) ضربه بزنند.

 

رییس دانشگاه آزاد نراق، ابراز داشت: قضیه گروه های تکفیری، اسلام ستیزی و ایران هراسی به این دلیل است که تشیع عقلانی و معنوی راه خود را پیدا کرده است؛ بنابراین باید از عزاداری ها مراقبت شود تا غلط اندازی دشمنان سبب انحراف ذهن های مردم نگردد.

 

وی با بیان توصیه هایی به مداحان، یادآور شد: اصل گرم نگه داشتن عزاداری ها به وسیله اشعار و مداحی بسیار مبارک است اما باید مراقب بود آنچه که مستند نیست و سبب وهن به شیعه و قیام امام حسین(ع)می شود، بیان نشود.

 

دکتر خیری در پایان خاطرنشان کرد: آن قدر محتوای  عمیق در حماسه و قیام امام حسین(ع) وجود دارد که دیگر نیازی به غیر مستندات نیست؛ بنابراین از هر راهی نباید برای بر انگیختن احساسات مردم استفاده کرد./1323/ت302/ی

/ پایان خبر /

جلسه هم اندیشی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق با حضور رئیس واحد

جلسه هم اندیشی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق با حضور رئیس واحد حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن خیری وهیات رئیسه و اعضای هیات علمی در یک فضای صمیمی ودوستانه در سالن شهید مطهری واحد نراق برگزار شد .

دراین نشست اساتید، دریک فضای صمیمی مشکلات ، دغدغه ها و نقطه نظرات وپیشنهادات خود را با رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق درمیان گذاشتند .

دکترخیری باتبریک دهه ولایت وعید سعید غدیرخم وخیر مقدم به اعضای هیات علمی گفت : دردانشگاه باید روح جمعی حاکم باشد وگروه ها برای حل مشکلات ودغدغه های علمی وپژوهشی دانشجویان بیش ازپیش باید فعال تر وپویاتر باشند وجلسات گروه های علمی باید به صورت مستمر وجدی تشکیل گردد .

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق درادامه سخنانش درپاسخ به سوالات اعضای هیات علمی گفت : ما موظف هستیم ظرف مدت 4 سال آینده ، اتکاء خود را به منابع درآمدی شهریه تا سقف 48% کاهش دهیم و به عبارت دیگر ازمجاری غیراز شهریه منابع درآمدی دانشگاه را تامین نمائیم .

وی درادامه افزود : همه ما موظف هستیم برای رشد وآبادانی دانشگاه بکوشیم و همیشه نسبت به دانشگاه وفادارباشیم وخود را با قوانین ومقررات منطبق نمائیم .

دکترخیری تصریح کرد : اختیارات بنده محدود است و تا آنجا که ضوابط ، قوانین ومقررات اجازه دهد تلاش می شود که مسائل ومشکلات دریک فضای دوستانه حل وفصل شود وهمچنین درهرشرایطی حفظ حریم قانون ومقررات امری ضروری واجتناب ناپذیراست .

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق ضمن مذمت غیبت وتهمت و دعوت همگان به اخلاق مداری رعایت حریم اخلاق اسلامی گفت : همه چیز نزد خداوند متعال ثبت وضبط خواهد شد وکوچکترین چیزاز نظر خدا پنهان نخواهد ماند .

وی تاکید کرد: همه ما باید تقوا الهی ،اخلاق اسلامی و حق الناس را رعایت کنیم چرا که همه ما درقبال گفتار وکردار واعمالمان مسئول هستیم ودرروز قیامت باید پاسخ گو باشیم .

حجت الاسلام خیری درپایان سخنانش بیان کرد : شخصیت وحیثیت افراد منوط به میزان کار، تلاش ، زحمت ، بردباری وتقوای آنهاست .

درپایان این نشست اساتید از زحمات بی شائبه دکترخیری رئیس واحد تقدیروتشکر نمودند و آمادگی خود را درجهت ارتقاء هرچه بیشتردانشگاه درزمینه های علمی ، فرهنگی وپژوهشی اعلام نمودند .

 

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق

همزمان با هفته ناجا دیدار رئیس واحد نراق با فرمانده ونیروی انتظامی نراق انجام شد

همزمان با هفته ناجا

دیدار رئیس واحد نراق با فرمانده ونیروی انتظامی نراق انجام شد

 

به مناسبت هفته گرامیداشت ناجا حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن خیری با حضور در جمع پرسنل زحمتکش نیروی انتظامی شهر ضمن تبریک هفته ناجا گفت :

نیروی انتظامی در این مرز وبوم شهدای زیادی به این انقلاب ومردم شریف ایران تقدیم کرده است که به روان پاک امام راحل وشهدای هشت سال دفاع مقدس وشهدای نیروی انتظامی درود و سلام و صلوات می فرستیم .

دکتر خیری اظهار کرد : جامعه ای که در آن سه چیز وجود داشته باشد ، گویا تمام خیرات وخوبی ها در آن جامعه وجود دارد ، یکی امنیت ، یکی عدالت ویکی رفاه .

وی در ادامه خاطرنشان کرد : نیروی انتظامی متولی برقراری نظم وامنیت وآرامش در جامعه است که الحمدالله به خوبی توانسته به رسالت خود عمل نماید

.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق درادامه سخنانش گفت : ازاوجب واجبات حفظ وتامین امنیت وآرامش درجامعه است ، اگر امری دائر مدار بین عدالت وامینت باشد ، گاهی امنیت برعدالت تقدم پیدا می کند .

خیری در ادامه بیان داشت : داشتن امنیت یک بحث ، احساس امنیت یک بحث دیگر است ، احساس امنیت از خود امنیت اهمیتش بیشتر است .امنیت ورفتار پلیس تسکین دهنده خاطر تک تک افراد جامعه است وآرامش وامنیت موجود مدیون ومرهون زحمات شبانه روزی نیروی انتظامی است .

خیری درادامه اظهار کرد : پلیس ونیروی انتظامی باید به گونه ای رفتار کنند که اولین محرم مردم پلیس باشد ومردم پلیس را به لحاظ جان ، مال وناموس محرم خود بدانند وبتوانند مشکلات ودغدغه های اجتماعی وامنیتی خود را با این نیروی خالص ، خدوم وزحمتکش درمیان بگذارند .

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نراق افزود : وقتی در امنیت جامعه آسیب اتفاق می افتد که مردم و پلیس ازهم فاصله می گیرند و اگر مسائل امنیتی درجامعه را ریشه یابی کنیم خواهیم دید که گاهی یک بودن و پیوند بین جامعه وپلیس اتفاق نیافتاده است ودر حقیقت آسیب وقتی اتفاق می افتد که این دو نهاد از یکدیگر فاصله بگیرند .

خیری در ادامه گفت : آنگونه که باید وشاید مبارزه با مفاسد اجتماعی موفق نبوده است وجدی تعقیب نشده است سه موج از طرح مبارزه با مفاسد اجتماعی مطرح شد اما درست عمل نکردند واگریک حرف ویک قانون درجامعه چند بار مطرح شود ودرست عمل نشود ، آینده دیگر حرف ها ومقررات تاثیری درجامعه نخواهد داشت .

وی در ادامه افزود: همیشه قانون وقانون مداری درجامعه باید حرمت داشته باشد ودر یک جامعه سالم باید بالاترین حرف راقانون بزند وقانون همواره ابهت خود را حفظ کند وآنچه مهم است این است پلیس ونیروی انتظامی به عنوان متولی قانون باید حرمت امامزاده را داشته باشند .

خیری در ادامه اظهار کرد : اصل کلاسیک بودن و اصل دیسپلین داشتن از اصول اجتناب ناپذیر برای پلیس ونیروی انتظامی است .

رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحد نراق گفت : یکی از آسیب ها تاثیر رفتار ما به عنوان پلیس بوده است وگاهی گویا حریم ها را شکسته ایم پلیس در عین مظلومیت جایگاه ویژه خود را درجامعه دارد و باید این حریم مقدس حفظ شود .

دکتر خیری در پایان سخنانش بیان کرد : بنده وظیفه دارم که از ایثار ، فداکاری وزحمات بی شائبه نیروی انتظامی وپلیس تشکر وقدردانی نمود که ما همیشه از این نیروی زحمتکش وخالص جامعه غافل مانده ایم .

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق 

 

حضور واحد نراق درهفتمین نمایشگاه بین المللی نانوفناوری

 

نمایشگاه بین المللی نانو تکنولوژی با حضور 30 واحد دانشگاه آزاد اسلامی از جمله دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق درحال برگزاری است .

هادی رضا پکوک نماینده واحد نراق درگفتگو با خبرگزار آنا وروابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق درخصوص مشارکت واحد نراق گفت :

دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق درارائه مقالات علمی درعرصه نانوفناوری و ثبت اختراع با استفاده از تکنولوژی نانو ، وارائه خدمات دستگاه های صنعتی نانو (ااسپاترینگ ، (AFM, BET وهمچنین با ارائه تبلیغات بنری اختراعات وتجهیزات وامکانات خود در این نمایشگاه حضوری فعال وپویا داشته است

.

وی در ادامه خاطر نشان کرد : دستگاه فیلتراسیون ایزوگام با استفاده از زئولیت ونانوزئولیت وجاذب گیاهی به صورت تصاویر و بنرتبلیغاتی در معرض دید بازدیدکنندگان وعلاقه مندان قرار گرفت .

پکوک تاکید کرد : دستگاه تقطیروفیلتراسیون ایزوگام برای پالایش آلودگی های زیست محیطی به خصوص شرکت های ایزوگام می تواند نقش بسزایی ایفا کند .

پکوک اظهار کرد : دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق مفتخراست که درسال 93 مجهز به دستگاه های ارائه خدمات درعرصه نانو تکنولوژی شود که وظیفه خود می دانم که از زحمات بی شائبه ریاست محترم واحد دکترخیری بخاطرتامین هزینه ها وتوجه واهتمام ویژه ایشان دراین قضیه صمیمانه تقدیرو تشکر نمایم که جدیت ایشان دراین امر باعث شد که واحد نراق گامی بس بزرگ در ورود به عرصه نانو تکنولوژی داشته باشد  .

پکوک درپایان این گفتگو اظهارکرد : دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق آمادگی خود را جهت ارائه خدمات نانو با استفاده ازتجهیزات ودستگاه های ((ااسپاترینگ ، AFM, BET) به سایرمراکزآموزشی – پژوهشی و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی اعلام می نماید .

وی ابراز امیدواری کرد : دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق به زودی عضو شبکه آزمایشگاهی نانو فناوری   می شود که اعضای شبکه نانو خدمات علمی _ پژوهشی ومحصولات خود را در اختیار سایر واحدهای دانشگاهی قرار می دهند واز مجموعه امکانات وتجهیزات علمی اعضای شبکه به صورت مشترک استفاده می نمایند .

دکتر ثمری رئیس ستاد ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اسلامی از این نمایشگاه ودستاوردهای نانو بازدید کرد که مورد اقبال ایشان قرار گرفت .

همچنین دکتر سعید جلیلی از غرفه نانو واحد نراق بازدید به عمل آورد .

همچنین قرار است دکتر میرزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی درروزهای باقیمانده ازاین نمایشگاه ودستاوردهای علمی بازدید نمایند .

 

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق

اولین نشست برنامه ریزی جشنواره علمی ، فرهنگی وهنری نمازدرواحدنراق برگزارشد

اولین نشست برنامه ریزی جشنواره علمی ، فرهنگی وهنری نمازدرواحدنراق برگزارشد

اولین جلسه برنامه ریزی جشنواره علمی ، فرهنگی – هنری نماز با حضور دکترحسن خیری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق و دکترعباس احمدی مدیرفرهنگی دانشگاه های آزاد اسلامی استان مرکزی ، مدیران وکارشناسان فرهنگی واحدهای اراک ، ساوه ، آشتیان ، جاسب ونراق واعضای هیات رئیسه وشورای فرهنگی واحدنراق درسالن شهید مطهری دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق برگزار شد .

دکترخیری ضمن گرامیداشت هفته دفاع مقدس وخیرمقدم به مهمانان وحضاربه ضرورت و اهمیت برگزاری این جشنواره تاکید کرد وگفت : نفس برگزاری این چنین برنامه های فرهنگی تعظیم شعائراست ونباید از آن غفلت کرد .

وی افزود : برنامه های مجازی هیچ وقت نمی تواند جای برنامه های حقیقی وبرنامه های فرهنگی درعالم واقع را بگیرد .

دکترخیری درادامه خاطرنشان کرد : اگر دشمن ناامیدی وناکارآمدی وخستگی را دربرنامه های ما احساس کند بی شک به فرهنگ ، دین وسرزمین ما چشم طمع خواهد دوخت لذا برگزاری برنامه های فرهنگی به صورت واقعی ودر عالم واقع ضرورت وموضوعیت زیادی دارد ونباید توجه واهتمام به برنامه های فرهنگی مجازی ما را ازتوجه به برنامه های اصیل فرهنگی حقیقی وسنتی بازدارد .

حجت الاسلام والمسلمین خیری درادامه اظهارداشت : مدیریت جشنواره بسیار حائزاهمیت است ، مدیریت ومجری کارباید فعال ، پویا باشد و این قبیل کارها را نمی توان به صورت شورایی مدیریت کرد البته داشتن شورای سیاستگذاری دراستان ضروری به نظرمی رسد همچنین زمان برگزاری جشنواره ومحل برگزاری نیزبسیار اهمیت دارد .

خیری درادامه تصریح کرد : مشارکت هیات مذهبی وتشکلهای دانشجویی ازقبیل بسیج دانشجویی دراین جشنواره لازم وضروری است .

تشکیل نشستها ، پیش نشستها واعطای مسئولیت اصلی این جشنواره به روسای واحدهای دانشگاهی می تواند درانجام هرچه بهتر این جشنواره به ما کمک کندهمچنین ایجاد نشریه الکترونیکی ، سایت جشنواره وبازنگری درمقالات از جمله مسائلی بودند که این مقام مسئول به آن اشاره کرد .

درادامه این نشست تخصصی دکترعباس احمدی مدیرفرهنگی دانشگاه های آزاداستان مرکزی ضمن تقدیروتشکر از اعلام آمادگی واحدنراق برای میزبانی پنجمین جشنواره علمی وفرهنگی هنری نماز گفت :

باتوجه به ورود های دانشگاه ها بیشتربه سمت وسوی تحصیلات تکمیلی وکارشناسی ارشد گرایش پیدا کرده است ، برگزاری این جشنواره که غالبا تولید اثرومحتوای علمی وهنری است می تواند دانشجویان کارشناسی ارشد ودکتری را به صورت چشمگیری بروز وظهور داشته باشند .

دکتر احمدی افزود : برگزاری این قبیل جشنواره های علمی وهنری برخلاف کارهای فرهنگی دیگر مثل اردوها ی فرهنگی نیاز به حضور افراد است دراین جشنواره ها تولید آثارفاخر فرهنگی وهنری وارائه آثاراهمیت دارد وعدم حضور افراد خلای ایجاد نمی کند .

وی درادامه سخنانش دوپیشنهاد را مطرح کرد وبیان داشت : برای افزایش کمی وکیفی آثار جشنواره ، پیشنهاد می شود که جشنواره به صورت منطقه ای بین دانشگاه های استان مرکزی ولرستان وهمدان کمافی سابق برگزارشود و همچنین موضوعاتی را درنظرگرفته شود که موازی کاری وهم پوشانی با جشنواره ومسابقات قرآن وعترت (ع) نداشته باشد .

درادامه این نشست حجت ا لاسلام حمید سعادتی رئیس دفترفرهنگ اسلامی واحد نراق گفت :

ما باید درهدف گذاری وجلب مخاطبین به تغییرات واتفاقات درعرصه فرهنگ وتکنولوژی توجه ویژه داشته باشیم

وی درادامه خاطرنشان کرد : توجه به عرصه مجازی وورود به شبکه های اجتماعی وارائه موضوعات فرهنگی ومذهبی وآشناکردن مخاطیبن فضای مجازی با مسائل فرهنگی مهم وضروری است .

درپایان این نشست به تشکیل شورای سیاستگذاری جشنواره ، برگزاری دوسالانه جشنواره نماز تعیین نوع ومدل بودجه بندی جشنواره ، برگزاری جشنواره دردوبخش مجازی وحقیقی ودررشته های مختلف علمی ، هنرهای تجسمی و... مورد تاکید شرکت کنندگان دراین نشست تخصصی قرارگرفت .

 

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی نراق

مراسم گلباران مرقد شهدای گمنام برگزارشد

به مناسبت هفته دفاع مقدس مراسم غبارروبی وگلباران مرقد پنج شهید گمنام دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق با حضورمسئولین وروسای ادارات فرمانداهان نظامی وانتظامی شهرنراق و شهرستان دلیجان ، حجت الاسلام والمسلمین دکترحسن خیری رئیس واحد ، اعضای هیات رئیسه وجمعی از استادان واعضای هیات علمی وکارکنان ودانشجویان با شکوه خاصی دردانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزارشد .

دکترحسن خیری رئیس دانشگاه آزاداسلامی نراق ضمن خیرمقدم به مهمانان وحضارگفت : خداوندمتعال را بسیار شاکریم که دراین مقطع اززمان به ما نعمت حیات وزندگانی بخشیدکه شاهد ایثار، مردانگی ،رشادت وازخودگذشتگی بندگان خالصش دراین قرون وبرهه ای اززمان باشیم .

وی افزود : مسئولیت امروز ما درقبال شهداء دوچندان ومضاعف است ومابایدپاسدارارزشهاواندیشه هایی باشیم که این بزرگواران برای نیل به آن جان عزیزخودرا فدا کردند .

دکترخیری درادامه خاطرنشان کرد : درعصرامروز جامعه ایرانی شیعی هرچه از نورانیت ، معنویت عزت ، منزلت دارد مدیون ومرهون خون شهدای هشت سال دفاع مقدس وشهدای انقلاب اسلامی است .

وی درادامه اظهاراتش گفت : همه کید ، حیله و شیطنت های موجود بخاطرخاموش کردن نوری است که شهیدان روشن کردند .

دکترخیری درپایان سخنانش گفت :

الحمد الله جامعه امروز ما قدرشهداء را می داند ، ماهم باید تلاش کنیم بیش از پیش درراه اعتلای کلمه توحید و راه شهیدان والا مقام ثابت قدم باشیم وراه شهیدان را بشناسیم و اجازه ندهیم که این نورانیت ومعنویت کمرنگ و کم فروغ شود وهمچنین همواره راه ومسلک شهدارا درعقیده وعمل ادامه دهیم .

اطلاعات کتابشناختی

عنوان :	مبانی نظام اجتماعی اسلام
پدیدآورندگان :	خیری وزوانی، حسن، ‏‫۱۳۴۵-‬ (پدیدآور) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (پدیدآور) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. مرکز مطالعات فرهنگی و اجتماعی (پدیدآور)
نوع :	متن
جنس :	catalog چاپ
زبان :
صاحب محتوا :	کتابخانه دیجیتالی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
توصیفگر :	اسلام و مسائل اجتماعی جامعه‌شناسی اسلامی
رده بندی :	‭BP۲۳۰‬ ‭/خ۹م۲ ۱۳۹۳‬-lcc
وضعیت نشر :	قم : : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، ‏‫، ۱۳۹۳.‬
ویرایش :	-
مشخصات فیزیکی :	[۴۶۷] ص. : نمودار.
خلاصه :
فهرست مطالب :	-
مخاطب :
یادداشت :	/ حسن خیری‌ ؛ تهیه مرکز مطالعات فرهنگی - اجتماعی، [پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ]. کتابنامه: ص. [۴۳۷] - ۴۴۹؛ همچنین به صورت زیرنویس. نمایه.
شناسه :	1090120
مکان :	-
شرایط دسترسی :	-
تاریخ ایجاد رکورد :	1293/6/16
تاریخ تغییر رکورد :	-
ملحقات :	-
تاریخ ثبت :	1393/6/17
قیمت شیء دیجیتال :	فاقد شیء دیجیتالی

دانشگاه آزاد نراق به دنبال راه‌اندازی خط فیلتراسیون صنایع آلاینده در دلیجان

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق گفت: با تبدیل دانشگاه آموزشی به دانشگاه کارآفرین می‌توان در دانشگاه‌ها، تهدید را به فرصت تبدیل 
کرد.

 حجت‌الاسلام حسن خیری گفت:با گزینش اساتید، تولید سرفصل‌های جدید در دانشگاه، فعالیت‌های فوق‌برنامه و تشکیل شورای فرهنگی می‌توان فضاهای آموزشی مناسب با تحصیل را برای دانشجویان در دانشگاه‌ها فراهم کرد.

 

وی به موضوع کارآفرینی در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: در این راستا سعی شده تا با تبدیل آموزش به پژوهش در دانشگاه‌ها و نزدیک کردن پژوهش به نیاز جامعه این امر را در جامعه و دانشگاه فراهم کرد.

 

خیری معتقد است از طریق آمایش سرزمین و نیازمحور کردن رشته‌ها می‌توان نشاط را در دانشگاه ایجاد کرد.

 

وی گفت: برنامه‌های فرهنگی، رسیدگی به وضعیت خوابگاه‌ها، بسترسازی برای گذراندن تحصیلات ویژه، فراهم کردن زیرساخت‌های آموزشی از قبیل آزمایشگاه، کتابخانه، اینترنت و انتخاب اعضای هیئت علمی مناسب از جمله اقدامات آموزشی است که در دانشگاه آزاد نراق انجام شده است.

 

رئیس دانشگاه آزاد نراق بیان کرد: در راستای تحقق برنامه‌های فرهنگی قرار است از مهرماه طرح هفته فرهنگی را برای دانشجویان در این دانشگاه برگزار کنیم.

 

وی افزود: برگزاری اردوهای دانسجویی، سخنرانی، دوره‌های توجیهی، برپایی نمایشگاه‌ها و فعالیت دائم و مستمر تشکل‌های دانشجویی از جمله برنامه‌هایی است که در طرح هفتگی انجام می‌شود.

 

خیری به محدودیت‌های موجود در این دانشگاه اشاره کرد و گفت: موانع موجود بر سر راه توسعه رشته‌ای، هزینه‌های بالا و مکفی نبودن درآمدزدایی از راه شهریه دانشجویی از جمله محدودیت‌هایی است که بیشتر دانشگاه‌ها با آن مواجه هستند.

 

وی به توسعه بی‌رویه مراکز غیراتنفاعی و پذیرش بی‌رویه دانشجو در دانشگاه‌های پیام‌نور اشاره کرد و گفت: این امر سبب شد تا دانشگاه‌های آزاد با وجود فضاهای آموزشی مناسب با کمبود دانشجو روبرو شوند.

 

خیری به فعالیت‌های رو به توسعه در دانشگاه آزاد واحد نراق اشاره کرد و گفت: توسعه تحصیلات تکمیلی و افزایش رشته‌های جدید، فعالیت‌های پژوهش‌محور، راه‌اندازی خط فیلتراسیون آلاینده هوایی ایزوگام در دلیجان و فراهم کردن زمینه‌های تحقیقاتی و پژوهشی از جمله اقدامات جدیدی است که در این مرکز قرار است انجام شود.

واحدنراق درمرحله تکمیل ظرفیت کارشناسی ارشد دانشجو می پذیرد

دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق

درمرحله تکمیل ظرفیت درمقطع کارشناسی ارشد دررشته های زیر دانشجو می پذیرد :

1-   حقوق ثبت اسناد واملاک از مجموعه حقوق

2-   مهندسی سیستم های اقتصادی – اجتماعی ازمجموعه مهندسی صنایع

3-   ، مهندسی برق – قدرت گرایش ماشین های الکتریکی

4-   مهندسی برق – قدرت گرایش الکترونیک قدرت

5-   مهندسی برق – قدرت گرایش سیستم های قدرت

6-   مهندسی برق – قدرت گرایش تکنولوژی فشارقوی

7-   رشته جامعه شناسی انقلاب

8-   درمقطع کارشناسی رشته علوم مهندسی محاسباتی ازمجموعه مهندسی صنایع

 

 نحوه ثبت نام :

مطالعه بیشتر...

پیام تشکر آیت الله دری نجف آبادی از رئیس واحدنراق

به گزارش روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق حضرت آیت ا... دری نجف آبادی امام جمعه و نماینده ولی فقیه استان مرکزی بعداز شنیدن خبر ساخت دستگاه فرایندتقطیرو فیلتراسیون ایزوگام پسماند به دست پژوهشگران دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق طی نامه ای اززحمات رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق جناب حجت الاسلام دکترحسن خیری ودانش پژوهان مخترع این دستگاه صنعتی تقدیروتشکرنمودند.

متن نامه تقدیر به شرح پیوست می باشد .

دستگاه فیلتراسیون ایزوگام ثبت ملی شد

خمین - ایرنا- رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق در استان مرکزی گفت: دانش پژوهان و استادان این مرکز علمی - آموزشی موفق به ثبت ملی اختراع دستگاه تقطیر فیلتراسیون ایزوگام در کشور شدند.

حجت الاسلام 'حسن خیری' روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: اختراع این دستگاه نهم شهریور ماه در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی و اداره ثبت مالکیت صنعتی کشور درج و گواهینامه ثبت اختراع نیز صادر شده است.

وی اظهار کرد: این دستگاه بر روی قسمت خروجی واحدهای تولید ایزوگام نصب می شود و نقش موثری در کاهش آلودگی آنها دارد.

وی گفت: دانشگاه دولتی و' پارک رشد و فناوری' کاشان نیز پس از بررسی های لازم برروی اختراع سامانه تقطیر فیلتراسیون پسماند گازی تولید ایزوگام بازئولیت وجاذب گیاهی، از نظر علمی آن را تایید نهایی کردند.

وی بیان کرد: اختراع سامانه تقطیر فیلتراسیون گامی اجرایی و ابتکاری نوین است که در صنعت کاربردهای فراوان دارد.

خیری اظهار امیدواری کرد برای تجاری سازی و فروش این محصول اقدام شود.

8122/555/ 684

کارگاه آموزشی توسعه پایداروحقوق بشردردانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزارشد

باهمکاری کمسیون حقوق بشراسلامی ایران

کارگاه آموزشی توسعه پایداروحقوق بشردردانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزار گردید .

درراستای تلاش ملی برای تحقق سند چشم انداز ایران 1404 ، کمسیون حقوق بشراسلامی ایران ودانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزار گردید .

دوره آموزشی تابستانی «توسعه پایدار وحقوق بشرازمنظراندیشه اسلامی ،نظام حقوقی ایران و موازین بین المللی » به همت کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران ودانشگاه آزاداسلامی واحدنراق با حضور اساتید ، دانش پژوهان از دانشگاه های سراسر کشور واعضای هیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحدنرا ق به مدت 2 روز در12و13شهریور ماه 93 درسالن شهیدمطهری دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزار گردید .

درابتدای این مراسم دکتر حسن خیری رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق ضمن عرض تسلیت ارتحال دانشمند فرزانه مرحوم دکتر ناصرکاتوزیان ، بادرخواست قرائت فاتحه یادوخاطره این استادفرهیخته را گرامی داشت .

دکترخیری ضمن خیری مقدم به اندیشمندان واساتید حاضردر این دوره آموزشی ، از اهتمام ویژه دبیرکمیسیون حقوق بشراسلامی ایران ، دکتر ضیائی فردربرگزاری این دوره آموزشی غنی وپرمحتوی تشکر وقدردانی نمود وبه استمرار وتداوم برگزاری این جلسات تاکید کرد .

 

وی کمیسیون حقوق بشراسلامی ایران را یک کمیسیون قوی وصاحب اعتبار ومنزلت جهانی خواند وابرازامیدواری کرد که درآینده شاهد همکاری ها بیشتری با این کمیسیون بشردوستانه باشیم .

حجت الاسلام ˈحسن خیریˈ افزود: تلاش همگانی برای تحقق اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز ایران 1404 در حوزه توسعه پایدار و حقوق بشر اسلامی از اهداف این کارگاه دو روزه بود .

حجت الاسلام خیری درمعرفی شهرنراق اظهارکرد : شهر نراق شهر فقاهت است واز این شهر تاریخی عالمان بزرگی همچون ملااحمد نراقی وملامحمد مهدی نراقی برخاستندوامروز دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق به لحاظ اعتبار رشته حقوق دربین سایردانشگاه ها ی آزاد منطقه وکشور سرآمدوپرآوازه است که امروز شاهد دانش آموختگان این رشته دراقصی نقاط کشور هستیم وبه حمدالله بعداز گذشت یک ربع قرن از حیات این واحددانشگاهی ، این واحد دارای موفقیتهای چشمگیر وکم نظیردرسطح منطقه وکشور می باشد.

دکترخیری رئیس واحدنراق درادامه به معرفی ظرفیت ها وپتانسیل ها موجود دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق پرداخت وگفت : واحدنراق دارای 16000فارغ التحصیل ، حدود4000نفر دانشجو ودارای فضای علمی وآموزشی بسیار مناسب وکادرعلمی مجرب وکارآمد ،همچنین دارای زیرساختها، کارگاه ها، آزمایشگاه ها ومرکزرشد درهفت واحدعلمی وپژهشی وهمچنین دارای اعتبار علمی دربین واحدهای دانشگاهی می باشد.

وی درادامه افزود : آخرین اتفاق علمی ای که در این واحد افتاده است ساخت وثبت اختراع دستگاه فیلتراسیون که می تواند آلودگی حاصل ا زکارخانجات قیروایزوگام را برطرف نماید .

دکتر ضیائی فر دبیرکمیسیون حقوق بشراسلامی ایران ضمن تشکر از میزبانی واحدنراق به تشریح برنامه های علمی این دوره پرداخت .

وی درابتدای سخنانش یاد وخاطره مرحوم دکتر کاتوزیان را گرامی داشت وآثار علمی وحقوقی ایشان را کم نظیر برشمرد .

دکترضیائی ابرازامیدواری کرد که برگزاری این دوره آموزشی آثار پر برکت درسطح ملی ومنطقه ای داشته باشد .

وی درادامه خاطرنشان کرد : کشور ما کشوری درحال توسعه است ما داریم تلاش می کنیم که دربخشهای مختلف به توسعه یافتگی دست یابیم وبا کشورهای مختلف جهان هم آوردی داشته باشیم به گونه ای که روزی شاهد باشیم فقرو محرومیت وعقب ماندگی دیگر درکشورمان نباشد .

دبیرکمیسیون حقوق بشراسلامی ایران درادامه گفت : کشوری که درمسیرتوسعه درحال حرکت وپویایی است وهمواره درمقابل ظالمان و قدرتمندان وزیاده خواهان ایستادگی کرده وهزینه های زیادی را متحمل شده است ، طبیعتا تامل درمقوله توسعه و مسائل فنی مربوط به آن یک ضرورت اجتناب ناپذیراست .

دکتر ضیائی فر درادامه سخنانش ضمن اشاره به قانون برنامه ششم توسعه کشور گفت : مطالعات برنامه ششم آغاز شده و دولت به تحرک وورود جامعه علمی ودانشگاهی درنهایی سازی برنامه ششم به شدت نیاز دارد .

توسعه پایدار و تدابیرجبرانی برای اقشارآسیب پذیرو مناطق کمترتوسعه یافته کشوری، نقش مراجع قضایی درتوسعه پایدارو پیشبرد حقوق بشر، حق دسترسی آزاد به اطلاعات ونقش رسانه ها درتوسعه پایدار، از عناوین بحث و نظر این کارگاه است .

همچنین نظریه های توسعه وابعاد حقوقی ومفهومی آن از منظراسلام وموازین بین المللی (جلوه ای از حقوق همبستگی ) ، توسعه پایدار ونقش اقلیتها ، توسعه پایدارونقش زنان ، محیط زیست وتوسعه پایدار از دیگر مباحث علمی این دوره آموزشی بود .

مدرسین این دوره آموزشی دوروز حضوردکترانصاری عضوهیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ، حجت الاسلام دکتربهمن اکبری معاون سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی ، دکترستارعزیزی عضوهیات علمی دانشگاه بوعلی همدان ، دکترشهلاکاظمی پورعضوهیات علمی دانشگاه تهران ، دکتر ولی الله حسینی رییس مجتمع قضایی شهید محلاتی دادگستری کل استان تهران ، دکترعلی مشهدی عضوهیات علمی دانشگاه قم ودکترپری سفیدپری مدرس دانشگاه آزاداسلامی می توان نام برد .

این دوره مورد استقبال همه شرکت کنندگان ، اساتید ، پژوهشگران واقع گردید واز میزبانی ومهمان نوازی رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق وپرسنل این واحد تقدیروتشکر کردند وهمچنین درخصوص شرکت دردوره های آموزشی که درآینده برگزار می گردد ،اعلام آمادگی نمودند .

 

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق

کتاب مبانی نظام اجتماعی اسلام به بازار نشر رسید

کد خبر :219044زمان مخابره : ۱۳۹۳/۶/۱۲ - ۱۱ : ۳۵

کتاب مبانی نظام اجتماعی اسلام به بازار نشر رسیدخبرگزاری رسا ـ کتاب مبانی نظام اجتماعی اسلام نوشته حسن خیری از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به بازار کتاب ارائه شد.

 

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، طرح دانش اسلامی با مبانی اسلامی به معنای بهره‌گیری از خاستگاه هستی‌شناسی و انسان‌شناسی و نظام معرفتی و روش‌شناختی است که انسان را در مجموعه‌ای هدفمند و دارای خالق خبیر و حکیم می‌بیند که به او فطرت و عقل بخشیده و او را در تعیین سرنوشت و بهره‌گیری از طبیعت آزاد گذاشته و در عین حال او را امانت‌داری دانسته که بر پایه عقل و وحی‌، پاسخگوی رفتار خویش است .‌

 

مبانی نظام اجتماعی اسلام در بر دارنده مفاهیم و رویکرد‌های هستی‌شناختی‌، معرفت‌شناختی‌، انسان‌شناختی‌ و روش‌شناختی دو‌باره نظام اجتماعی است و به تحلیل و ترسیم شاکله‌، عناصر و ارکان نظام اجتماعی اسلامی و حوزه‌ها و عرصه‌های جامعه انسانی با برداشت‌های قرآنی و روایی با بهره‌گیری از اندیشه و تفاسیر فرزانگان اسلامی می‌پردازد.

 

این کتاب از فصل‌های «کلیات و ادبیات موضوع، مفهوم نظام اجتماعی، هستی‌شناسی جامعه، مبانی معرفت‌شناختی نظام اجتماعی اسلام، مبانی روش‌شناسی نظام اجتماعی اسلام، مبانی ارزشی نظام اجتماعی اسلام، موقعیت انسان در نظام اجتماعی اسلام، رویکرد فرایندی اسلام در تولید نظام اجتماعی، شاکله نظام اجتماعی اسلام، فرهنگ پذیری و کنترل اجتماعی، مبانی نظام اجتماعی، نابرابری و قشربندی اجتماعی در اسلام، خصلت تمدنی و شهری اسلام و توسعه و تکامل در نظام اجتماعی اسلام و نهادهای اجتماعی» است.

 

فصل اول به «چارچوب مفهومی، مفهوم‌شناسی فرد و جامعه، گونه‌شناسی مفهوم اصالت فرد یا جامعه» و فصل دوم نیز به «مفهوم نظام اجتماعی در رویکرد ساختارگرایی کارکردی، مفهوم نظام اجتماعی در رویکرد تضادگرایی، مفهوم نظام اجتماعی در رویکرد تلفیق‌گرایی و مفهوم نظام اجتماعی در رویکرد کنش‌گرایی» پرداخته‌ است.

 

در فصل سوم عناوین «اصالت جامعه؛ ساختار‌گرایی‌، اصالت فردی‌؛ کنش‌گرایی‌، رویکرد تلفیقی‌؛ غلبه بر دو ‌انگاری‌، از تلفیق‌گرایی تا اصالت فرد در اندیشه فرزانگان مسلمان‌، اصالت فرد‌، اصالت جامعه یا اصالت وجودی فرد ـ اجتماع، ساختارگرایی و عامل‌گرایی در آموزه‌های اسلامی‌ و رویکرد تضاد‌گرایی اسلام در سطح خورد و کلان» مورد بررسی قرار گرفته است.

 

مؤلف در فصل چهارم مطالبی را در رابطه با «منشأ فطری جامعه بشری، رویکرد وفاق‌گرایی و تضادگرایی اسلام‌، دین نیاز فطری و تنها راه حل مسائل انسانی‌، دین ضامن حرکت تکاملی جامعه، فرانهادی‌بودن دین، نیاز به رهبر الهی، خطاب‌های الهی متوجه اداره فرد و جامعه، سعادت دنیوی و اخروی در گرو تشکیل جامعه، تکوّن‌گرایی‌، زبان قابل فهم دین‌، حب‌الذات اساس حرکت آدمی‌، انسان سرنوشت‌ساز، انسان اساس حرکت تاریخی‌، حیات معقول، حیاتی آگاهانه‌، استعدادهای متفاوت زمینه‌ساز نابرابری‌ها سنت‌های اجتماعی ـ تاریخی و آگاهی انسان‌، پذیرش رابطه علی و معلولی‌، قوام جامعه به سنت دین‌، واقعیت نفس‌الامری‌داشتن قضایای حقوقی و اخلاقی و مبانی حق در فقه اسلامی‌» به نگارش آورده است.

 

عناوین «روش‌شناسی نظام اجتماعی با رویکرد اصالت جامعه‌، روش‌شناسی با رویکرد اصالت فرد‌، روش‌شناسی بر مبنای اصالت وجودی فرد ـ اجتماع» در فصل پنجم و موضوعات فصل ششم «تحول بر پایه فطرت و دینی فطری، شرایط استقرار نمونه آرمانی حقیقی، تکون نظام یکپارچه، روابط و مناسبات متعهدانه، اخلاق‌محوری، خاستگاه ارزش‌های اخلاقی‌، محبت‌ورزی و حسن خلق در روابط و مناسبات‌، محبت، پایه کنش اجتماعی و عدالت، پایه ساخت اجتماعی‌، پرهیز از عادت‌زدگی‌، التزام عملی‌، حداقل التزام در ساحت مصالح عمومی‌، تکثر بر پایه عقلانیت حق‌مدار‌، ابتنا بر حق و منطق نه طبع و احساس‌، همبستگی اجتماعی، ارزشی نسبی‌، زندگی مسالمت‌آمیز با غیر مسلمانان‌، ارزش‌های الهی ثابت و سبک‌های دگرگون شده‌، صلاح‌دید اکثریت و مقبولیت ساز نه مشروعیت ساز» است.

 

فصل هفتم مطالبی را در رابطه با «موقعیت انسان در نظام اجتماعی اسلام» نگاشته شده و فصل هشتم به «تبیین رویکرد فرایندی اسلام و فرایند و مراحل تحول در نظام» پرداخته است.

 

در فصل نهم «استخلاف بعد چهارم جامعه‌، اصول حاکم بر رفتار فرد مسلمان در عرصه فردی و اجتماعی‌، انواع سنت‌های اجتماعی در قرآن‌، حرکت جوامع، از سادگی به پیچیدگی‌، ابتنای جامعه بر اساس عقیده و عمل به شریعت‌، اصول و ویژگی‌های نظام اجتماعی اسلام و آسیب‌شناسی نظام اجتماعی اسلام» و در فصل دهم «جامعه‌پذیری؛ فرهنگ‌پذیری کنترل اجتماعی» دیده می‌شود.

 

موضوعات «نظم اجتماعی در علم اجتماعی، نظم اجتماعی در اندیشه اندیشوران مسلمان، حق‌الله پایه نظم اجتماعی‌، حدود، پاسدار امور ضروری زندگی‌، آگاهی فرض‌کردن مجرم در برابر جرم‌، فراموش‌کردن قانون‌، غیر‌مسلمانان به حقوق جزای خود مجازات می‌شوند‌، جریحه‌دار‌شدن احساسات مسلمانان‌، اقامه حدود بر اساس مصالح عمومی‌، میزان کیفر حدود، بر اساس مصالح اجتماعی» در فصل یازدهم، مبحث «مراتب دین داران» در فصل دوازدهم و عناوین «از نظر کنش‌گرایی و ارتباطات انسانی‌، از نظر ساختاری و از نظر شهر‌گرایی اسلام»در فصل سیزدهم مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌ است.

 

نویسنده در فصل چهاردهم به «توسعه و تکامل در نظام اجتماعی اسلام» و در فصل پانزدهم به «نهاد خانواده‌، نهاد سیاسی‌، نیاز به رهبری‌، نهاد اقتصادی و نهاد آموزشی» پرداخته است.

 

علاقه‌مندان جهت تهیه این کتاب می‌توانند با شماره تلفن [phone] ـ 02537832834 تماس حاصل فرمایند.

 

شایان ذکر است، کتاب مبانی نظام اجتماعی اسلام نوشته حسن خیری از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در 470 صفحه با شمارگان 1400 جلد و به قیمت 24000 تومان به بازار کتاب ارائه شده است./992/پ202/ق

/ پایان خبر /

مقاله: معیارهای تصمیمگیری در مدیریت دانشگاه اسلامی از منظر آموزههای دینی

فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه و مدیریت اسلامی93
سال پنجم، شماره19
1. شایستگیهای محوری دانشگاه مطلوب با تأکید بر اندیشههای مقام معظم رهبری
بهمن حاجیپور- مصطفی بهادران شیروان
کلیدواژهها: شایستگی محوری، دانشگاه مطلوب، اندیشههای مقام معظم رهبری، استاد، دانشجو.
2. تدوین الگوی شایستگیمحوری مدیران فرهنگی- اجتماعی دانشگاهها در ایران
اسالمی
احسان چیتساز- محمدمهدی ذوالفقار زاده- سعید غیاثی ندوشن
کلیدواژهها: الگوی شایستگی، شایستگیهای محوری، مدیران فرهنگی دانشگاه.
3. بررسی تطبیقی سبکهای رهبری موجود دنیا با سبک رهبری امام خمینی; بر
مبنای رشد و تعالی انسان
لطفاهلل فروزنده- میرزاحسن حسینی- محمد ترکمنی
کلیدواژهها: سبک رهبری، سیره امام خمینی;، رفتار فردی، رفتار سازمانی، رشد و تعالی انسان.
4. معیارهای تصمیمگیری در مدیریت دانشگاه اسلامی از منظر آموزههای دینی
حمیدرضا بهرامی- حسن خیری- رضوان نوری علویجه
کلیدواژهها: دانشگاهپژوهی، آموزش عالی، پژوهش، دانش.
5. بررسی تطبیقی جایگاه خالقیت و نوآوری در راهبردهای آموزشی دانشگاههای
اسالمی سطح جهان
حمزه خواستار- امیر اعظمی- مجبتی امیری- عیسی نیازی
کلیدواژهها: دانشگاه اسالمی، خالقیت، مطالعه تطبیقی، تحلیل محتوا، اسناد راهبردی.
6. بررسی تأثیر مؤلفههای رهبری معنوی بر قابلیت یادگیری سازمانی در پژوهشگاه
حوزه و دانشگاه
حسن زارعی متین- سحر نیکمرام- مریم احمدی- فائزه حیدری
کلیدواژهها: رهبری معنوی، قابلیت یادگیری سازمانی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7. رفع موانع تسهیم دانش در سازمان بر پایه آموزههای اسالمی
علیحسین کشاورزی- محمدرضا یکتایی
کلیدواژهها: توسعه پایدار، الگوی FL A، دانشگاه قم، پردیس قم.
شماره: 2
Managment in Islamic University :التین عنوان
ترتیب انتشار: فصلنامه - تابستان 1391
رتبه: ندارد
صاحب امتیاز: پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسالمی
مدیر مسئول: حبیب محمدنژاد
سردبیر: حسن زارعی متین
تلفن نشریه: 021-66498784
[e-mail] :رایانامه
مدیریت دردانشگاه اسالمی

انتشار کتاب فقه اجتماعی

کد خبر :215432زمان مخابره : ۱۳۹۳/۵/۲۱ - ۱۹ : ۱۷

مروری بر کتاب فقه اجتماعیخبرگزاری رسا ـ کتاب فقه اجتماعی (مصاحبه با اساتید حوزه و دانشگاه) به کوشش محمدباقر ربانی از سوی انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام از چاپ خارج شده است.

 

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، تولید و توسعه دانش، برعهده نخبگان علمی است. از این‌رو، حوزه‌های علمیه و مراکز علمی کشور باید در این امر دغدغه‌دار و پیشرو باشند. یکی از زمینه‌های مهم تولید علم و کانون‌های مسائل نوپیدا، فقه اجتماعی است که هنوز چیستی، موضوعات و مسائل مربوط به آن به طور دقیق روشن نشده است.

 

کتاب فقه اجتماعی مجموعه‌ای از مصاحبه‌های علمی درباره چیستی فقه اجتماعی و مسائل مربوط به آن است. مطالبی که در این اثر بدان پرداخته شده عبارت است از: «فقه اجتماعی عام و خاص، موضوعات مربوط به جامعه بشری و جامعه مسلمانان، برخی قواعد کلی فقه اجتماعی، نسبت میان فقه اجتماعی با علوم اجتماعی موجود، روش‌شناسی فقه اجتماعی و تعامل فقه و جامعه و اصول کلی فقه اجتماعی»

 

این کتاب مصاحبه‌هایی را با  آیات «محمدجواد فاضل لنکرانی، محسن اراکی، محمد قائنی» در رابطه فقه اجتماعی انجام داده است که هر مصاحبه‌ای شامل عناوین مختلفی می‌باشد.

 

کتاب فقه اجتماعی از زبان آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی تعریف فقه اجتماعی را این‌گونه به رشته تحریر آورده است: «فقه اجتماعی بخشی از فقه است که موضوعش اجتماع و جامعه است؛ یعنی موضوع آن اشخاص من حیث هوهو و من حیث این‌که یک شخص واحد هستند، نیست؛ بلکه موضوع آن، جامعه است. به عبارت دیگر، فقه اجتماعی، فقهی است که موضوعش جامعه است و مکلف در آن، مکلف معین و مشخصی و اشخاص به نحو واجب کفایی نیست، بلکه جامعه است. از بعضی آیات قرآن استفاده می‌کنیم که شارع در برخی خطابات، اشخاص را در نظر نگرفته و تکلیف را متوجه اشخاص نکرده، بلکه خطاب را متوجه جامعه و امت کرده است.»

 

از دیگر اساتید عبارتند از حجج اسلام: «احمد عابدی، صدیق اورعی، حسن خیری، محمدرضا ضمیری، شمس‌الله‌ مریجی، حسن غفاری‌فر، محمود تقی‌زاده داوری، محمدباقر ربانی، محمدصادق ربانی و محمد زرقانی» و استاد دانشگاه سید حسین شرف‌الدین، که با آنان مصاحبه انجام شده و متن مصاحبه‌های آنان در این کتاب به نگارش درآمده است.

 

در این کتاب اقسام مکلف از زبان آیت‌الله محسن اراکی نوشته شده و آمده است:«افعال مکلفین بر دوگونه است؛ چون مکلف بر دوگونه است. فقه الاجتماع، مبتنی بر فهم و تعریف از نوع مکلف است. مکلفی که احکام شرعی به او تعلق گرفته، گاهی فرد و گاهی جامعه است. این که ما جامعه را به عنوان مکلف بشناسیم و معتقد شویم که کنار تکالیف فردی، تکالیفی داریم که مکلف به آن تکالیف، جامعه بما هو جامعه است، بحث جدیدی است. این از همان مبادی تصدیقیه‌ای است که باید در فقه‌الاجتماع به عنوان مبدأ تصدیقیه تنقیح شود.»

 

کتاب فقه اجتماعی (مصاحبه با اساتید حوزه و دانشگاه) به کوشش محمدباقر ربانی به همت انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام  در 237 صفحه با تعداد 1000 نسخه به قیمت 10000 تومان از چاپ خارج شده است./992/پ202/ق

/ پایان خبر /

تزلزل استقلال فرهنگی هدف اصلی مشروطه خواهان غرب‌گرا

پژوهشگر حوزه علمیه قم مطرح کرد؛ 
تزلزل استقلال فرهنگی هدف اصلی مشروطه خواهان غرب‌گراخبرگزاری رسا ـدکتر خیری علما را سرسلسله نهضت مشروطه و مبارزه با استبداد دانست و گفت: در فضای مبارزه علیه استبداد، روشنفکران غربزده هم به علما پیوستند اما با افکار غربی و شعارهای ظاهرپسند به افکار عمومی جهت داده مشروطیت را مصادره به مطلوب کردند و استقلال فرهنگی جامعه را هم مانند استقلال اقتصادی از بین بردند.

حجت‌الاسلام حسن خیری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نراق، در گفت­و­گو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره به جریان مشروطیت و شهادت شیخ فضل­الله نوری اظهار داشت: مردم ایران با رهبری علما برای دفاع از استقلال دینی، فرهنگی و اقتصادی به مبارزه علیه استبداد برخاستند که به مشروطیت شهرت یافت.

 

حجت‌الاسلام خیری در بیان جرقه ­های نهضت مشروطه گفت: اسلام­خواهی مردم، یک و نیم قرن استبداد قاجار، توهین کردن به لباس روحانیت توسط تبعه بلژیکی که از مسؤولان مالیه ایران بود، فلک شدن تجار تهران به دست حکومت و ساختن بانک استقراضی روس در قبرستان مسلمانان را می­توان از جرقه­ های به وجود آمدن مشروطیت به حساب آورد.

 

وی علما را در رأس نهضت مشروطه و مبارزه با استبداد دانست و ابراز داشت: در فضای مبارزه علیه استبداد، روشنفکران غربزده هم به علما پیوستند؛ اما هنگامی که نوبت به نوشتن متن قانون اساسی رسید با اندیشه ­های غرب­گرایانه و شعارهای ظاهرپسند به افکار عمومی جهت دادند و مشروطیت را مصادره به مطلوب کردند و استقلال فرهنگی جامعه را هم مانند استقلال اقتصادی از بین بردند.

 

وی با اشاره به نارضایتی محصلان ایرانی از استبداد تصریح کرد: بعد از برگشتن تحصیل­کرده ­های ایرانی از خارج در عین حالی که از استبداد ناراضی بودند؛ اما جایگزین آنها برای حکومت، برگرفته از فرهنگ غرب بود و با استفاده کردن از الفاظ مشترک معنای غربی و غیر اسلامی آن را در نظر داشتند.

 

وی اختلاف شیخ فضل الله نوری و مشروطه خواهان غربی را در طرح بدیل حکومت دانست و افزود: به علت حمایت بیگانگان از غرب­گرایان در زمان مشروطیت، ناآگاهی مردم از این جریان، شعارهای عامه ­پسند، عدم تجربه و پاسخ­گویی مناسب جریان مذهبی، این جریان در آغاز با موج­سواری پیروز میدان شد؛ اما با شهادت شیخ فضل الله، اقدامات ضد دینی و تشکیل حکومت مستبد پهلوی ماهیت اصلی آنها بر همگان روشن شد.

 

حجت الاسلام خیری تفرقه ­افکنی بین علما را توطئه سیاسی خواند و تأکید کرد: افراد بابصیرتی همچون شیخ فضل الله نوری با آگاهی سیاسی که داشتند احساس خطر کرده به دنبال مشروطه شرعی یعنی قانون اسلامی بودند و در مقابل غرب­گرایان از دودستگی و عدم اتحاد علما سوء استفاده کرده ایشان را به دار آویختند.

 

وی در ادامه با اشاره به عدم جایگاه قوانین غربی در کشور ایران یادآور شد: مردم متدین ایران با فرهنگ غرب بیگانه بوده و سبک زندگی اسلامی داشتند اما حکومت­های مستبد به علما فرصت نمی­دادند که افکار عمومی را با حقیقت اسلام آشنا کنند و غرب­گرایان از این غفلت بهره­ برداری کرده افکار غربی را در قالب واژگان جدید تئوریزه کردند.

 

کارشناس دینی حوزه علمیه قم انقلاب اسلامی را الگوی حکومت اسلامی و نماد سیاست دینی دانست و اضافه کرد: در مدت چند دهه که از انقلاب اسلامی می­گذرد ماهیت غرب برای افکار عمومی روشن­تر شده، جریان مذهبی به تدریج فرصت و آمادگی پاسخگویی و مقابله با غرب­گرایی را پیدا کرده­ است و مردم نیز با بصیرت دینی که به دست آورده­اند در راه دفاع از فرهنگ و ارزش­های اسلامی همیشه حاضر بوده­اند./رسانیوز

/ پایان خبر /

نماز جمعه وزوان – ۹۳/۵/۱۰

نماز پرشکوه جمعه ی این هفته به امامت حضرت حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن خیری در مسجد جامع وزوان برگزار گردید . خطیب جمعه ی شهر وزوان در آغاز خطبه ی اول نماز پس از حمد و ثنای الهی ، خود و نمازگزاران جمعه را به تقوای الهی دعوت نمود . اهم مطالب خطبه ی اول نماز بدین شرح است :

آموزه های اسلامی در رابطه با تکلیف فرد در جامعه ی اسلامی با تکیه بر ۳ اصل مطرح می گردد : تکلیف مداری ، مسئولیت پذیری و امانت داری . انسان باید امانتی را که در اختیار دارد پاس بدارد و از آن استفاده ی درست نماید . مومن کنجکاو است و منتظر فرصت هاست . انسان نباید به امور مسلمین بی تفاوت باشد .

انسان مومن دغدغه ی جلب رضایت الهی را دارد . انجام اعمال فرع است و هدف قصد قربت است . انسان نباید از کردار و اعمال خود راضی باشد . خداوند انسان را طوری که نیازهای سیری ناپذیری دارد و انسان مسلمان به ” فاستبقوا ” توصیه شده است و قرار است در کارهای خیر سبقت بگیرد .

خطبه ی دوم نماز با توصیه به تقوا و درود و صلوات بر معصومین و تبریک فرارسیدن عید آغاز شد . اهم مطالب خطبه ی دوم نماز بشرح زیر است :

انسان دو وظیفه ی تخلیه و تحلیه را بر عهده دارد . تقدم با تخلیه است . آیت الله العظمی بهجت می فرمودند : اول لعن فرستادن است بر کدورت ها و شیاطین و سپس صلوات فرستادن است بر محمد و آل او . ابتدا باید از شیطان بیزاری بجوییم . . شیطان بر هر انسان دروغگو و گناهکاری نازل می شود . دوری از یاد خدا باعث همنشینی با شیطان می شود شیطان گام به گام به سمت انسان می آید . اگر انسان حرام خوار باشد جای پای شیطان را باز کرده است . شیطان دشمن آشکار انسان است . شیطان ناسپاس است و مومن امانت دار است و اینکه انسان دائم طلبکار باشد از خصایص شیطان است . مناسبتهای هفته :

۵ مرداد سالروز عملیات مرصاد در سال ۱۳۶۷است . یاد شهدای آن عملیات بویژه فرمانده شهید صیاد شیرازی را گرامی می داریم . ۵ مرداد سالروز اقالمه ی اولین نماز جمعه ی پس از پیروزی انقلاب به امامت حضرت آیت الله طالقانی است . در همین رابطه از مردم و ائمه ی جمعه ی منطقه و اعضای محترم ستاد نماز جمعه که این فریضه را هر روز با شکوهتر از قبل برگزار می کنند تشکر می کنیم .

۱۱ مرداد ، شهادت شیخ فضل الله نوری در سال ۱۲۸۸ است که شهید انحراف از مشروطه بود . شیخ فضل الله طرفدار مشروطه ی مشروعه بود

۱۰ مرداد روز اهدای خون

۹ مرداد ۱۳۶۶ فاجعه ی خونین مکه اتفاق افتاد که عمق عصبانیت امریکا و عربستان را نمودار ساخت .

حجت الاسلام والمسلمین دکتر خیری امام جمعه ی موقت شهر وزوان در پایان خطبه ی دوم نماز از مردم بخش میمه بدلیل برپایی باشکوه مراسم روز قدس تجلیل کرد و اظهار امیدواری نمود که با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری دنیای اسلام در مقابل افزون طلبی های استکبار جهانی و صهیونیست بایستد .

آقای محسن روستا ، مجری نماز امروز

آقای جهانگیر حدادیان ، عکاس نماز جمعه

کتاب مبانی نظام اجتماعی اسلام منتشر شد

کتاب ومبانی نظام اجتماعی اسلام تالیف حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن خیری رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحد نراق وعضوهیات علمی دانشگاه آزاداسلامی این واحد دانشگاهی توسط انتشارات پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی وابسته به دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به چاپ رسید .

این کتاب پیرامون طرح دانش اسلامی با مبانی اسلامی به معنای بهره گیری از خاستگاه هستی شناسی وانسان شناسی ونظام معرفتی وروش شناختی است که انسان را درمجموعه ای هدف مند ودارای خالق خبیروحکیم می بیند که به او فطرت وعقل بخشیده واورا درتعیین سرنوشت وبهره گیری از طبیعت آزاد گذاشته ودرعین حال اورا امانتداری دانسته که برپایه عقل ووحی ، پاسخگوی رفتارخویش است .

مبانی نظام اجتماعی اسلام دربردارنده مفاهیم ورویکرد های هستی شناختی ، معرفت شناختی ، انسان شناختی وروش شناختی درباره نظام اجتماعی است وبه تحلیل وترسیم شاکله ، عناصروارکان نظام اجتماعی اسلامی وحوزه ها وعرصه های جامعه انسانی با برداشت های قرآنی وروایی وبا بهره گیری از اندیشه وتفاسیر فرزانگان اسلام می پردازد

.

همچنین دکتر محمد حسین پوریانی مدیرمرکز مطالعات فرهنگی – اجتماعی درمقدمه این کتاب آورده است : ترسیم مناسب ازنظام اجتماعی اسلام به عنوان شبکه ای از روابط متقابل ، درچشم اندازی جامع که سامانه تنظیم روابط ومناسبات درآن ، برپایه ایمان ووحی سوارواستواراست ، ازاساسی ترین اهداف این پژوهش بوده و باوربراین است که نظام اجتماعی اسلام به جهات سه گانه «اثرگذاری ، «ماندگاری » ، و«الگومندی » ، الگوهایی را طراحی می کند که تمام شئون زندگی انسان – ازآغاز تافرجام – را دربرمی گیرد .

اثرمبانی نظام اجتماعی اسلام دکتر خیری که نشان از دغدغه مندی این پژوهشگر فرهیخته است ، نظام واجتماع انسانی را با برداشت های قرآنی وروایی ترسیم نموده است .

شایان ذکر است این کتاب درتیراژ 1400 نسخه وبه قیمت 24000تومان روانه بازار کتاب شده است .

 

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق 

جلسه شورای دانشگاه آزاداسلامی واحد نراق برگزارشد

 

جلسه شورای دانشگاه با حضور ریاست محترم دانشگاه ، اعضای هیات رئیسه واحد و مدیران گروه های آموزشی دراتاق حوزه ریاست دانشگاه برگزار شد .

دکتر حسن خیری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحدنراق درابتدای این نشست ضمن آرزوی قبولی طاعات وعبادات درماه ضیافت الهی وگرامیداشت ماه مبارک رمضان وتسلیت ایام سوگواری مولای متقیان (ع) گفت : فلسفه اصلی این نشست برنامه ریزی اساسی واصولی برای آینده دانشگاه است که برگزاری این قبیل جلسات می تواند آینده وحیات علمی واقتصادی یک واحد دانشگاهی را تضمین کند .

وی درادامه خاطرنشان کرد : حضور فعال وپویای تک تک اعضای هیات علمی واحد درتداوم حیات هر واحد دانشگاهی ضروری واجتناب ناپذیر است وواحد نراق هم ازاین قاعده مستثنی نیست .

 حجت الاسلام خیری درادامه اظهارداشت : باتوجه وجود ظرفیت های عظیم ، پتانسیل ها، امکانات ،زیرساختهای فیزیکی ، کارگاه ها ، تاسیسات ، آزمایشگاه ها ، نیروی انسانی متخصص وپویا درواحدنراق ، آینده پژوهی وبرنامه ریزی به عنوان یک اصل اجنتاب ناپذیر برای دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق می باشد .

وی درادامه تاکید کرد : مجموعه دانشگاهی واحد نراق پیش ازاینکه دچار بحران مالی واقتصادی قرارگیرد ، باید درخصوص بحران های احتمالی درآینده برنامه ریزی وتدابیرلازم را اتخاذ نماید .

دکترخیری رئیس واحد وعضوهیات علمی این واحد دانشگاهی گفت : دانشگاه آزاداسلامی واحد نراق دارای ظرفیت های بسیار گرانبها وارزشمندی است که ازجمله این ظرفیتها هیات علمی و نیروی انسانی متخصص است که به جای اینکه موظفی خودرا درواحد های دیگر جستجوکنند ، باید بتوانیم با همفکری اعضای هیات علمی برای این اساتید کارمفید وموثر درسطح واحد تعریف نمائیم .

دکتر خیری درادامه به ظرفیتهای که می توان ا زتوان اعضای هیات علمی واحد استفاده کرد، اشاره کردوگفت :

ازجمله مواردی که می توان از توان وپتانسیل اعضای هیات علمی واحد درارائه خدمات علمی ، پژوهشی ، اجرایی ومدیریتی به واحد کمک کنند می توان به نانوتکنولوژی ، بیوتکنولوژی ، راه اندازی کلینک های تخصصی حقوق ، مدیریت ، حسابداری ومدیریت مالی ، صنایع وامورفنی مهندسی ، همکاری با مرکز رشد ، مدیریت کارگاه ها ، پیگیری تصویب رشته های جدید ، مدیریت تولید قطعه وایجادنشریه به زبان انگلیسی وراه اندازی آموزشهای مجازی وتاسیس شرکت های دانش بنیان و... اشاره کرد .

وی درادامه اظهارداشت : باتوجه به غیر بومی بودن بیشتر دانشجویان واحد نراق آسیب پذیری خاص خودرا دارد وباید دراین واحد دانشگاهی یک سری کارهای فوق العاده وویژه تعریف کنیم وازاین جهت باید ابتکار عمل را خودش به دست گیرد و برای به دست آوردن ابتکارعمل دوراندیشی لازم وضروری است .

 

دکتر خیری درپایان این نشست از تصویب وعملیاتی کردن مصوبات این جلسه خبرداد وگفت : حضور فعال ، موثر ومفید اعضای هیات علمی الزامی خواهد بود وحداکثر واحدی که اساتید می توانند دریک روز تدریس نمایند 8الی 9 واحد درسی می باشد وهمچنین تغییری درساعات شروع کلاسها رخ نداده وطبق روال گذشته ساعت 8 صبح خواهد بود وهمچنین بررسی راه های کسب درآمد به غیر از درآمدهای حاصل از شهریه دانشجویی مورد تاکید قرارگرفت .

 

 

 

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق

نظم اجتماعی و وجدان عمومی

دکتر حسن خیری

رابطه نظم اجتماعی و وجدان عمومی (1): اندیشمندان اجتماعی از دریچه های گوناگون به بررسی موضوع «نظم اجتماعی» پرداخته اند. در این فصل، سخن در این است که پاسخ اسلام به این پرسش چیست که «نظم اجتماعی چگونه برقرار می گردد؟» اسلام به عنوان یک دین اجتماعی، دربردارنده اندیشه ای خاص نسبت به نظم اجتماعی است. به دیدگاه اسلام می توان از سه سطح نگریست: اول آن که، جامعه ی مطلوب از نظر اسلام کدام است؟ (بخش چهارم) دوم آن که، یک جامعه ی اسلامی چگونه تحقق می یابد؟ (بخش پنجم) و سوم آن که، جامعه ی نظم یافته از دیدگاه اسلامی، دارای چه ویژگی هایی است؟
در این نوشتار، سطح سوم مورد بررسی قرار می گیرد. اما پیش از ورود به بحث اصلی، لازم است نکاتی درباره ی نظم اجتماعی و وجدان جمعی ذکر شود.

نظم اجتماعی:
«نظم» در جامعه شناسی به هر عمل الگویی یا هر قانون مندی که در رفتار مردم نمایان است، اشاره دارد. نظم اجتماعی با نظم توصیف شده در جدول تناوبی مواد شیمیایی یا مشاهده ی جاری شدن آب در سرازیری قابل قیاس است؛ یعنی، گاهی در موقعیت های معین عین ها به گونه ای مشابه و الگودار رفتار می کنند.(2)

وجدان جمعی
«امیل دورکیم» یکی از اولین کسانی است که در مورد وجدان جمعی بحث کرده است. او وجدان جمعی را به عنوان واقعیتی عینی، والا و متمایز از وجدان های فردی در جهت تبیین مسائل اجتماعی به کار برده است. به اعتقاد وی، «مجموعه اعتقادها و احساسات مشترک در میانگین افراد یک جامعه واحد دستگاهی معینی را تشکیل می دهد که حیات خاص خود را دارد. این دستگاه را می توان وجدان جمعی یا عمومی نامید.» (3)
بنابراین، از نظر «دورکیم» وجدان جمعی وجودی مستقل است. بعضی دیگر «وجدان جمعی را جذبه ی عارفانه ی وجدان های فردی می دانند. بسیاری دیگر، آن را همچون مجموعه ای از جلوه های اندیشه ها، باورها و آرمان های مشترک در یک جامعه می شناسند و بالاخره گروهی دیگر، آن را اسمی صرفا جهت بیان تقابل دیدگاه وجدان های مختلف در یک محیط اجتماعی می دانند که تعداد کثیری از این وجدان های فردی در آن گرد آمده اند.» (4)
در این مقال، وجدان جمعی به معنای «مجموعه باورها و احساسات مشترک در میانگین افراد جامعه» اطلاق گردیده که مساوی با عناصر اصلی فرهنگ گروه یا جامعه است.

تبیین نظم اجتماعی با تأکید بر وجدان جمعی
تقریبا تمام نظریه پردازان علوم اجتماعی بر این نکته تأکید ورزیده اند که برای دوام یک جامعه، اعضای آن باید دارای انتظارات متقابلی از یکدیگر باشند تا بدین وسیله، هر فرد بتواند رفتار خود را با کردار سایران هماهنگ سازد.
جبرگرایان نیز به رغم آن که بر عنصر جبر مراقبت اجتماعی برای برقراری نظم اجتماعی تأکید کرده اند و از نظر آنان، جامعه عبارت است از گونه ای از نظم که توسط گروهی از افراد بر سایران تحمیل شده و تداوم آن توسط جبر و قوه ی قهریه (یعنی برقراری انضباط اجباری) تضمین می شود از این مسأله نیز غافل نیستند که تحمیل یاد شده به سود همه بوده و مردم با این اندیشه که هیچ کس قارد به تأمین تمام تمایلات خود نیست، از بخشی از سود خود می گذرند و بر این اساس، باوری همگانی تحقق می یابد مبنی بر این که سود همه در گرو تداوم خودداری از خشونت و تن دادن به مصالحه و همکاری به وجود می آید که همین موجب نظم اجتماعی است. (5)
«مارکس» نیز با طراح آگاهی کاذب به اشتراک باورها، ارزش ها و انتظارات متقابل برای برقراری نظم اجتماعی اذعان نموده است؛ چه این که با تحقق آگاهی راستین طبقاتی، نظم اجتماعی از هم پاشیده، جامعه مهیای انقلاب می گردد.
وفاق گرایان نیز بر این باورند که «اجتماعی که سازمان سیاسی و استحکام نسبی یافته، به وضوح، نوعی اجتماعی اخلاقی نیز تلقی می شود؛ زیرا اعضای آن به معیارها، ارزش ها و فرهنگی مشترک معتقد هستند. با وجود نظم ارزشی مشترک، رفتارها قابل پیش بینی می شود.» (6)
به اعتقاد پارسونز، «با بهره گیری از ارزش ها، نیاز به استفاده از زور برای انتصاب هر فرد به وظیفه ای مشخص رفع می گردد. بنابراین، مهم ترین عملکرد و فایده ی نظم ارزشی جامعه، مشروعیت و مقبولیت بخشیدن بدون بهره گیری از قدرت است.» (7) به اعتقاد وی، مرزهای نظام تا جایی که نظام از طریق ارزش های مشترک منسجم بماند، حفظ می شود. بر این اساس، یک نظام اجتماعی خاص هنگامی دچار مشکل خواهد بود که ارزش ها نتوانند تغییرات محیط را توجیه نمایند. یا به عکس، هنگامی که تغییر ارزش ها به معنای نادرست تلقی شدن خود محیط باشد، دچار مشکل خواهد شد.
«چالمرز جانسون» نیز معتقد است که اجزای تشکیل دهنده ی یک نظام اجتماعی نمونه های رفتاری است که بر مبنای توقع و انتظار رفتار مشابه سایرین به روز می کند.
این اجزا شامل تکالیفی است که بین اعضای جامعه توزیع شده است و از آن ها به عنوان «نقش» های اجتماعی نام برده می شود. (8) به اعتقاد وی، «تعادل یک نظام اجتماعی وابسته به درجه ی سازگاری بین ارزش ها و تقسیم کار در آن است. و از آنجایی که این دو عامل، تعیین کننده ی ساخت نظام جامعه نیز هستند، تغییر در آن ها به تحول در ساخت اجتماعی منجر می گردد. یک نظام اجتماعی سالم می تواند ساخت خود را بدون بر هم خوردن حالت تعادلی خود تغییر دهد.» (9)
دورکیم نیز نظیر وفاق گرایان دیگر، پای بند تبیین نظم اجتماعی از طریق بررسی نظام ارزشی و وجدان جمعی است، چرا که حقوق یا به تعبیر دیگر، هنجارها و مقررات حاکم بر جامعه مبتنی است بر نظام ارزشی و باورهای حاکم بر جامعه که در بساطت یا پیچیدگی تقسیم کار اجتماعی به صورت های گوناگون در ذهن افراد جامعه خود را می نمایاند. وی با تقسیم وجدان جمعی و فردی، بر این باور است که وجدان جمعی بیانگر حالات مشترک میانگین افراد در جامعه است و آن گاه که عامل تعیین کننده ی رفتار یکی از عناصر سازنده ی وجدان جمعی است، واکنش تابع منافع عمومی است و آن وجدان ( فرهنگ و نظام ارزشی) توجیه گر و مفسر آن هاست.
دورکیم در پی تبیین همبستگی اجتماعی، به بررسی نماد خارجی آن، یعنی حقوق می پردازد. خصلت ویژه ی همبستگی اجتماعی ماهیت گروهی است که همبستگی عامل تضمین کننده ی وحدت آن هاست. (10) به این دلیل تغییر صور همبستگی تابع انواع اجتماع است. وی ملاک تقسیم بندی حقوق را نوع مجازات آن می داند و بر این مبنا، بهترین تقسم بندی در مورد حقوق را با توجه به واقعیت خارجی، حقوق تنبیهی و حقوق ترمیمی می داند. در نظر «دورکیم»، روح عمومی جامعه همواره حاکم بر قوانین و مقررات جامعه است که در زمانی به دلیل بساطت اخلاقی و همبستگی، به صورت حقوق تنبیهی جلوه گر می شود و در زمانی به دلیل تراکم اخلاقی و معنوی و تکثر ایده ها، اعتقادات و تخصص ها، وجدان جمعی حاکم بر حقوق، ترمیمی است. بنابراین، حتی «در جوامع جدید دارای همبستگی ارگانیکی نیز این جامعه است که انواع خاصی از قراردادها را به رسمیت شناخته و تجویز کرده است و چنین نیست که هر گونه قراداد و توافق مورد قبول جامعه باشد.» (11) از این رو، در همه ی جوامع، میزانی از وجدان جمعی (باور و احساس مشترک در افراد جامعه) وجود دارد و جامعه ای نیست که به طور کلی، متکی بر وجدان فردی باشد. بر این اساس، آن چه موجب هم بستگی است، نظام ارزشی مشترک در افراد جامعه است.
علامه طباطبائی (رحمه ا... علیه) نیز بر این باور است که جامعه ی انسانی هرگز نمی تواند اجتماعی زندگی کند و دارای اجتماعی آباد شود مگر وقتی که دارای اصول علمی و قوانین اجتماعی باشد و آن قوانین را همه یا اکثریت افراد جامعه محترم بشمارند و نگهبانی بر آن بگمارند تا آن قوانین را حفظ کنند و از تعطیل شدن آن جلوگیری نمایند. در این هنگام است که زندگی اجتماعی افراد رضایت بخش و قرین سعادت می شود. بنابراین، شکل زندگی با اختلاف در اصول اعتقادی و طرز تفکر در مورد حقیقت عالم و حقیقت انسانی، که جزیی از آن است، مختلف می شود. (12)
ایشان حداقل میزان وجدان جمعی برای برقراری نظم اجتماعی را باور مشترک بیشتر افراد جامعه در اصول اعتقادی حاکم بر جامعه در موضوعات حقیقت جهان و حقیقت انسانی دانسته و بر این باور است که جوامع وقتی نظام می یابد که دست کم، اکثریت افراد به قوانین جامعه عمل کنند و قوانین جامعه را عادلانه بدانند. (13) بنابراین، نظیر «دورکیم» و «پارسونز» به وجود وجدان جمعی (فرهنگ مشترک) علاوه بر وجدان فردی در هر جامعه ای اذعان نموده است.
بر اساس نظریات یاد شده، نوعی باور و احساس مشترک در میان افراد جامعه، که می توان بدان « وجدان جمعی» اطلاق کرد، موجب نظم اجتماعی است. بدین نکته، حتی جبرگرایان نیز باور دارند. طرح آگاهی کاذب طبقه ی محکوم در دیدگاه «مارکس»، که همان حالت هم نوایی با طبقه ی حاکم است و ایجاد باور به بهره مندی سود همگانی با پذیرش اجتماعی در دیدگاه «هابز» نیز این دریچه ارائه گردیده است.

بررسی حداقل وجدان جمعی
بررسی موضوع به صورت جامع، مبتنی بر بررسی تمام ابعاد دیدگاه اسلامی است، ولی در این تحقیق تنها از جهت حقوق جزایی، موضوع مورد توجه قرار می گیرد. در این راستا، نکات ذیل مورد عنایت است:
1. به رغم آن که قانون گذار در اسلام خداوند است، ولی برای تأمین نیازهای گوناگون جوامع، اختیار قانون گذاری در مواردی به پیامبر و امام (ع) و ولی امر مسلمانان در طول زمان واگذار گردیده است.
2- قانون گذار در اسلام با توجه به مصالح افراد و جامعه به تعیین و تنظیم قوانین مبادرت می ورزد.
3- قوانین اسلام به قوانین جزایی منحصر نیست، بلکه قوانین جزایی مکمل قوانین مدنی است.
4- قوانین جزایی بر مبنای اصلاح فرد و جامعه و به فراخور شخصیت مجرم و شرایطی که جرم در آن رخ داده مشخص می گردد و دارای ویژگی باز دارندگی، هماهنگی میان کیفر و جرم و همگانی بودن است و در آن تبعیضی نیست. (14)
5- قوانین جزایی اسلام به حق الناس و حق ا... تقسیم می شود. «حق الناس قابل مطالبه» قابل تبدیل مجازات تبدیل مجازات و قابل اسقاط توسط مجنی علیه است و حق ا... قابل اسقاط و قابل تبدیل نیست و اگرچه کسی مجازات را مطالبه نکند، باید مجازات اعمال گردد.» (15)
بنابراین، با توجه به ویژگی های یاد شده، می توان به توجه به وجدان فردی و وجدان جمعی در حقوق جزایی اسلام اذعان نمود و بر این اساس، حقوق جزایی اسلام از همبستگی میکانیکی «دورکیمی» فاصله می گیرد.
6- طبق نظر صاحب نظران، اهداف قانون گذاری اسلام در سه زمینه خلاصه می گردد:
الف- پاسداری از آن چه برای زندگی مردم ضروری است
ب- فراهم کردن آن چه مورد نیاز مردم است
ج - تحقق موارد تحسینی یعنی، (آن چه مایه ی اصلاح و بهبود حال افراد و جامعه است.) (16)
7- اسلام شرایع سابق را به رسمیت شناخته است. بنابراین، فرضیه ای که مطرح می شود این است که حداقل عناصر ضروری برای برقراری نظم اجتماعی از دیدگاه اسلام در ادیان دیگر نیز یافت می شود و بیان این واقعیت از زبان پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) که عامل هلاکت و فروپاشی اقوام گذشته، تبعیض و تعطیل احکام مورد قبولشان بوده است، (17) این فرضیه را اثبات می کند. بر این اساس، حداقل موارد (وجدان جمعی) مورد قبول و تأکید در باور مشترک مردم برای برقراری نظم اجتماعی در جوامع غیر اسلامی نیز یافت می شود.
8- در حقوق جزایی اسلام نکات ذیل، قابل توجه است:
الف- همان گونه که گذشت، حقوق جزایی اسلام به حق الناس و حق ا... تقسیم می شود. با توجه به ویژگی های این دو حق، می توان حق الناس را در مسائل مربوط به وجدان فردی و حق ا... را در مسائل مربوط به وجدان جمعی دانست و در حقوق جزایی اسلام، حدود اسلامی حق ا... شمرده شده است.
ب- در مسائلی که وجدان جمعی در مورد آنها وجود دارد، فرض آن است که آگاهی و احساس عمومی نسبت به موضوع وجود دارد و تنها از افرادی که وجدان جمعی دیگری دارند و متعلق به جامعه دیگری هستند و یا تازه واردند، پذیرفته است که نسبت به آن موضوع آگاهی و احساسی همانند دیگران نداشته باشد و حال آن که، در موضوعات مربوط به وجدان فردی چنین احساس و باور مشترکی انتظار نمی رود.
با مراجعه به شرایط اجرای حقوق جزایی، تنها خطاهای مستوجب کیفر حدود، افراد جامعه نسبت به ارتکاب عمل، آگاه فرض شده اند و ناآگاهی به جرم بودن کاری تنها از افرادی که تازه واردند و احتمال باور و احساس مشترک پیدا نکرده اند، پذیرفته است. بر همین اساس، جهل یا علم کسی که مرتکب جرم های مستوجب کیفر حدود می شود، ملاک و شرط تحقق کیفر دانسته نشده است. از سوی دیگر، امکان علم به لحاظ زندگی در جامعه برای تحقق شرط کفایت می کند. (18) بنابراین، می توان مدعی شد که در حدود، انتظار آن است که قبح عمل مستوجب حدود در وجدان جمعی نهفته باشد، در حالی که عمدی بودن تخلف شرط تحقق کیفر غیر حدود خوانده شده است. به دیگر سخن، در کیفر غیر حدود بحث انگیزه ی شخصی مطرح است. یعنی در حوزه ی وجدان فردی قرار می گیرد.
ج- در حقوق جزایی مستوجب حدود، تراضی طرفین موجب کاهش جرم نمی شود، چه این که به عملی اقدام شده، که احساسات جمعی را جریحه دار نموده است. بنابراین، تراضی در ارتکاب عمل مستوجب کیفر حدود، موجب افزایش جرم است (19) در حالی که، در حقوق جزایی مستوجب کیفر غیر حدود، بخشش و تخفیف مجنی علیه مورد توجه قاضی بوده و تا زمانی که مجنی علیه مطالبه نکرده است کیفر جاری نمی شود.
د- گرچه حقوق جزایی اسلام بنای عرفی ندارد، ولی از جامعه انتظار می رود که باور و احساساتی همانند آن چه قانونگذار در اسلام ارائه نموده است بیابد. به عبارت دیگر، انتظار می رود کنش افراد نسبت به آن ها، کنش خود انگیخته باشد و لزوم ایجاد چنین احساس و باوری را با مراجعه به روایات می توان مشاهده نمود، نظیر روایاتی که به این مضمون ارائه گردیده است، که «مسلمان نباید تحمل شنیدن توهین به پیامبر(ص) و ائمه (ع) و مقدسات اسلامی را داشته باشد. خون مسلمان باید از شنیدن چنین توهینی به جوش آید و در صورتی که نسبت به جان خود امنیت دارد، توهین کننده را از پای در آورد.» (20)
هـ- با توجه به حکمت تحریم و جرم های مستوجب حدود، می توان به این نکته اذعان نمود که اولا، مفسده ی عمومی و جمعی داشتن این جرم ها موجب کیفر است و از سوی دیگر، هرچه مفسده ی عمومی بیشتر باشد، طبق قاعده ی وجدان جمعی، احساسات مردم بیش تر جریحه دار می شود و کیفر شدیدتری در بردارد.
این قضیه نیز با توجه به مقایسه ی حکمت تحریم و نوع کیفر لواط و زنا و سایر حدود قابل تبیین است. (21)
9- جرایم مستوجب حدود اسلامی عبارتند از: ارتداد، زنا، لواط، مساقحه، قذف، سرقت، بغی، شرب خمر، قوادی و محاربه.
پیامدهای حاصل از ارتکاب این اعمال را می توان بشرح ذیل بیان کرد:
- قوادی، زنا و قذف موجب نادیده گرفتن هنجارهای اجتماعی برای روشن و شفاف بودن روابط سببی است.
- ارتداد موجب نادیده گرفتن اصول اعتقادی حاکم بر جامعه است.
- سرقت، بغی و محاربه موجب بر هم خوردن امنیت مالی و جانی و سیاسی در جامعه است.
- شرب خمر موجب از دست دادن قوه ی تعقل و در نتیجه، نادیدیه گرفتن هنجارهای اجتماعی و ارتکاب اعمالی است که موجب برهم خوردن امنیت مالی و جانی و تردید و روابط نسبی است.
- لواط و مساحقه نیز موجب نادیده گرفتن هنجارهای اجتماعی تولید مثل و تعطیل آن می شود که حیات هر جامعه ای مبتنی بر آن است.

نتیجه گیری
بنابراین، می توان نتیجه گرفت که با توجه به حقوق جزایی اسلام، حداقل موارد وجدان جمعی به منظور برقراری نظم اجتماعی عبارت است از باور و احساس مشترک در اصول اعتقادی حاکم بر جامعه و احساس و باور مشترک اکثریت افراد جامعه به هنجارهای اجتماعی وضع شده برای مهار روابط سببی و تولید مثل و باور و احساس مشترک نسبت به هنجارهای وضع شده برای ایجاد امنیت مالی، جانی و سیاسی.
پس جامعه ای که حداقل، نیمی از افراد آن دارای باور و احساس مشترک در اصول اعتقادی حاکم بر جامعه اند و هنجارهای اجتماعی تولید مثل و شفاف بودن روابط سببی را رعایت می کنند و به هنجارهایی پای بند هستند که امنیت مالی و جانی وسیعی را به همراه دارد، از دیدگاه اسلام با توجه به حقوق جزایی اسلام، واجد حداقل عناصر ضروری برای برقرای نظم اجتماعی است.

پی نوشت :

1- مقاله «حداقل وجدان جمعی در برقرای نظم اجتماعی از دیدگاه اسلام»، حسن خیری، روزنامه معرفت،
2- ویلیام اسکیدمور، «تفکر نظری در جامعه شناسی»، ترجمه باقر علی محمد حاضری و همکاران، تهران، سفیر، 1372، ص22
3- امیل دورکیم، درباره «تقسیم کار اجتماعی»، ترجمه پسرهام، بابل، کتابسرای بابل، 1369، ص 92
4- آلن بیرو، «فرهنگ علوم اجتماعی»، ترجمه باقر ساروخانی، چاپ دوم، تهران، کیهان، ص51
5- ر.ک به: چالمرز جانسون، «تحول انقلابی»، ترجمه حمید الیاسی، امیر کبیر، 1363، ص 132
6- همان منبع، ص، 31
7- همان منبع، ص، 32
8- ر.ک به: چالمرز جانسون، «تحول انقلابی»، ترجمه حمید الیاسی، امیر کبیر، 1363، ص 27
9- همان منبع، ص 42
10- امیل دورکیم، پیشین، صفحه 77
11- همان منبع، ص 128
12- علامه طباطبایی، «المیزان»، ترجمه سید باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارت اسلامی، ج 19، ص 286
13- همان، ج 10، ص 388
14- ر.ک. به: علیرضا فیض، «مقارند و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام»، چاپ سوم، سازمان چاپو انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1373، ص 345
15- ر.ک. به: عبدالقادر عوده، «حقوق جزایی در اسلام»، ترجمه اکبر غفوری، مشهد بنیاد پژوهش های اسلامی قدس رضوی. 1373، ص 279
16- همان، ص 276
17- ر.ک. حاج میرزا حسن نوری طبرسی، «مستدرک الوسیله»، موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، ج 18، ص 7 و ناصر مکارم شیرازی، «تفسیر نمونه»، دارالکتب اسلامی، ج 2، ص 382
18- ر.ک. عبدالقادر عوده، «حقوق جزایی اسلام» ، ترجمه ناصر قربان یا و همکاران، نشر میزان، جلد 1، ص 21 و 162 و ابوجعفر محمد بن علی الصدوق، «من لا یحضر الفقیه»، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جلد 4، ص 55 و امام خمینی، «تحریر الوسیله»، موسسه مطبوعات دارالعلم، ج 2، چاپ دوم، ص 456
19- ر.ک مستدرک الوسیله، ج 18، ص 113، واحرالعاملی، «وسایل الشیعه» جلد 13، النکاح، ص 244 و من لا یحضر الفقیه، ص 38.
20- «مستدرک الوسیله» ج 18 ص 106 و «وسایل الشیعه»، ج 14، ص 170
21- ر.ک «وسایل الشیعه النکاح»، ص 258، 252، 249، 255، و ابو جعفر محمد بن علی الصدوق، «علل الشرایع»، بیروت، موسسه الا علمی، 1408، ج 4، 547 و 479
منبع: کتاب طرح تحقیقاتی شهر اسوه

فقه اجتماعی(برداشتهای متعدد)

مصاحبه با دکتر خیری از سوی مرکز فقهی حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی و منتشر شده در کتاب فقه اجتماعی

 فقه الاجتماع را می توان از چند زاویه مورد توجه قرار داد :

برداشت اول                                       

 فقه الاجتماع  عبارت از   تک گزاره‌های اجتماعی است که  با رویکرد فقهی استنباط می شود و در مورد آنها نظر شارع مقدس را کشف می شود. به عبارتی ،یک نگاه استقرایی باید به قضیه داشته باشیم.پس بر این اساس فقیه باید به موضوعش ،ً نگاه اجتماعی داشته باشد.

برداشت دوم

یک وقت فقه الاجتماع  مطرح می شود و منظور یک رشته و یک منظومه علمی است. فقه الاجتماع به عنوان یک رشته منسجمی که دارای ورود و خروج مشخص  و دارای متد خاصی است و سیستم و نظام است و دارای یک پیکره و انسجام علمی است ؛ نگریسته می شود.

فرق برداشت اول با دوم

 در اینجا  فرق اش با حالت اول این می‌شود که فرضا وارد بحث خانواده شده ایم دیگر صرفاً به خانواده به عنوان یک موضوع فردی که صبغه اجتماعی دارد نگاه نمی‌کنیم، بلکه خانواده را در یک منظومه می‌بینیم و آن را در کنار  اقتصاد ،  سیاست و تعلیم و تربیت و نهادهای دیگر اجتماعی و در یک کل پیوسته به نام اجتماع می بینیم .پس آن  مجموعه را با هم  و به عنوان یک نظام می‌بینیم .و لازمه اش این است که ما اول این سیستم را تعریف کنیم. و به این سؤالات که  اجتماع و کلیت جامعه، چیست و چگونه این  نظام شکل می‌گیرد و اجزائش کدام است و اولویت بندی اجزائش کدام است؛  پاسخ دهیم . روایتی نقل شده که : اسلام مثل یک طناب است ، این طناب آسیب دیده و رشته های آن از هم می گسلد و پاره می شود .در این آسیب پذیری  اولین چیزی که از این ریسمان پاره می‌شود، جایگاه  حکومت است و آخری آن نماز است.یعنی نگاه، نگاه سیستماتیک است. بعد با این نگاه وقتی فقیه وارد می‌شود،طبیعتا اولویتش  حفظ آن نظام و آن اجتماع و آن کلیت جامعه می شود. یعنی اگر چیزی این بخش قضیه را خدشه دار کرد (اجتماع وکلیت جامعه را )این برایش خیلی مهم می‌شود. بیش از اینکه به نماز اهمیت بدهد، به آن پیکره اهمیت می‌دهد. چون آن پیکره اگر حفظ نشود، بقیه اجزاء کم اثر خواهد شد . با این نگاه ، دیگر اینجور نیست که مطهرات در کنار دیات باشد و دیات در کنار چیز دیگر باشد. یک پیکره اولویت بندی سازمانی دارد ، آن وقت می‌توان گفت آن اوجب است ودیگری واجب است، عناصر اصلی تشکیل جامعه مورد توجه قرار می گیرد تولی در کنار تبری مفهوم پیدا می کند. به سیستم‌های  تو در تو و زیر سیستم ها نیز توجه می شود ،مثلا خانواده گرچه جزئی از سیستم است ولی خودش یک سیستم است مثلا همین که ، نفقه را باید مرد بدهد  واینکه  ارث زن نصف مرد است، اگر تک گزاره به آن نگاه شود، احیاناً ممکن است برای کسی سؤال بر انگیز باشد . اما وقتی که این پیکره را با هم نگاه کنیم می‌توانیم توجیه داشته باشیم که این، عدل آن قرار می گیرد و با آن تکمیل می شود.

بر این اساس نیازهای انسانی طبقه بندی می شود و نیازهای پایه ای از غیر آن جدا می شود

در جلسه ای ،یک روانشناس صحبت می کرد که افسردگی دانشجویان را بررسی نموده اندو به این نتیجه رسیده اند که دانشگاه تک جنسیتی ،افسردگی در آن بیشتر است ومی خواست نتیجه بگیرد که دانشگاه تک جنسیتی ،بد است.

درجواب باید  بیان کرد که باید با یک نگاه سیستماتیک به این پدیده داشت .سیستم این است که  وقتی دختر وقت ازدواجش شد، باید شوهر کند. ما این راه را نرفته ایم سن ازدواج رفته بالا، مجرد هم هست ، یعنی نیازهای پایه‌ای را تأمین نکرده ایم، بعد انتظار داریم که خودشکوفایی هم حاصل شود. حالا اینجاکه نقص دارد و به قول جامعه شناسان تاخر فرهنگی رخ داده واین سیستم با هم حرکت نمی‌کند این مسئله را چه طور  حل کنیم؟  طبیعتاً این کارها کمتر در فقه ما انجام شده  ؛ چون دغدغه فقه الاجتماع وجود نداشته و تک گزاره‌ها محل بحث بوده است .

 

برداشت سوم از فقه الاجتماع

 گاهی رویکرد استنباطی فقهی ، رویکرد اجتماعی است ؛  یعنی  وقتی  می‌گوییم فقه الاجتماع یعنی رویکردمان به مباحث اجتماعی بر اساس برداشت و تعریف  خاصی از پدیده های اجتماعی است . مثلا در این خصوص که تأثیر اجتماع بر فرد وتأثیر فرد بر اجتماع چیست؟ جایگاه فرد کجاست وفرد آیا منفعل است یا منفعل نیست؟و فرد آیا هستی دارد یا هستی ندارد؟ دارای رویکرد مشخص هستیم .

 کدام‌ها اهمیت دارد و در چه اجتماعی کدام شان بیشتر اهمیت دارد؛ را مشخص کرده ایم . مثلا اگر نظام اجتماعی نظام قبیلگی است.در این سیستم اگر رئیس قبیله  مرامی را بپذیرد ، بقیه هم می پذیرند  ، چون این پیکره طوری است که افراد شدیدا وابسته به اجتماع اند  ومعمولاً نگاهشان به ملوک شان است . در این اجتماع نیازها و مسائل مبتلا به  به گونه ای است که با وضعیت جوامع شهری و دارای وضعیت دیگر متفاوت است . دیگر اگر رئیس جامعه تصمیمی گرفت معلوم نیست که دیگران موافق باشند . خوب نیازهای این دو جامعه متفاوت است . پس فقیه باید رویکرد اجتماعی داشته باشد ؛ یعنی هم تغییرات را بشناسد وهم نگاه به آینده داشته باشد و در درون هر یک از این مقاطع درک درستی از اوضاع داشته باشد. . خانواده یک وقت یک خانواده‌  خودسامانده است .یعنی همه کارکردهایی که یک اجتماع کوچک نیاز دارد،در خانواده شکل می‌گیرد.و فقه باید بر این اساس به این خانواده نظر کند.  یک وقت خانواده کارکردهای مختلفش را از دست داده ،مثلا آموزشش رفته در سیستم آموزشی ،خانه سالمندان پیدا کرده و سرپرست نیست ،لذا در این خانواده  طبیعتاً مسائل و سازو کارهای خاص خودش را باید دید .

 در این رویکرد فقیه هم نگاه ایستائی به پدیده های اجتماعی دارد و هم نگاه پویا  ، هم به مقاطع توجه می‌کند ،و هم به حرکت و تغییرات، را مورد توجه قرارمی دهد و نگاه فقیه  به آینده هم هست یعنی چه تحولاتی اتفاق خواهد افتاد.

 وقتی  فقه نیازهای اجتماع را برآورده می‌کند ،پس باید یک نگاهی به افق هایی که دیگران نمی بینند، بیافکند . مثلا با این حرکتی که جمعیت از نظر تولید مثل دارد ، جمعیت پیر می‌شود و خانه سالمندان باید اضافه بشود .پس اقتضاءات فرهنگی آن از الان باید دیده شود  باید فرهنگ جامعه مان متناسب با وضعیتی باشد که درآن خانه سالمندان زیاد است. این جامعه مسائل فقهی خاص خودش را خواهد داشت . و فقیه از الان باید آماده پاسخگویی به آن نیازها باشد.باید تبیین نماید که در آن شرایط تعامل افراد چه طور باید باشد، توصیه ما باید چه جور باشد و پرستار باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. یعنی این سیستمی که به خاطر ترکیب جمعیتی در آینده به آن می رسیم,سامان بدهیم.

برداشت چهارم از فقه الاجتماع

 یک نگاه، نگاه به آثار و پیامدهای اجتماعی است . وقتی می‌گوییم فقه الاجتماع یعنی به آثار و پیامدهای اجتماعی توجه کنیم. اینکه بگوییم من کاری ندارم در اجتماع چه خبر است و چه می گذرد ، این سخن صحیحی نیست.بالاخره فقیه باید تا حدی بداند در چه فضایی تنفس می‌کند وآثار این حکم اش چیست؟ آیا وهن به اسلام می شود یا نه؟ مثل همین قمه زدن  و چیزهایی که احیاناً ممکن است دستمایه دشمن بشود. ممکن است یک موضوعی چون بریده از یک نگاه اجتماعی  است ، آثار مخربش مورد غفلت قرار گیرد پس فقیه در این برداشت به آثار پدیده ها نیز نظر می کند  .

مثلا  وقتی قضیه مکره را مطرح می‌کنیم وقتی شخصی اکراه پیدا کرده و در یک  سیستمی جاسوسی کرده، این مورد، یک پیامدهای اجتماعی دارد و آن کسی که مکره بوده و خانه اش را فروخته یا  زنش را طلاق داده یک پیامدهای اجتماعی دیگری دارد لذایک جور نباید برخورد کرد .زیرا آثار اجتماعی این دو تا با هم فرق می‌کند. یکی کیان اسلام را مورد خطر قرار داده ودیگری یک قضیه شخصی بوده است.لذا این آثار وپیامدها که یکی شخصی است ودیگری اجتماعی است،فقیه در فتوایش باید متفاوت برخورد کند وبه یک شکل نبیند.پس موضوع شناسی از این جهت می‌تواند به ما کمک بکند .

 

برداشت پنجم از فقه الاجتماع

 

وقتی بحث فقه الاجتماع می‌ شود منظور تأثیر اجتماع بر شناخت احکام است. این بحث‌های عرف و  شرایط زمان و مکان و غیره که مطرح می‌شود ، از این قبیل اند.

فقه الاجتماع یعنی توجه داشتن به اینکه در چه شرایط ودر چه مکانی هستیم و فهم عرف چیست؟و مصلحت‌هایی که در موضوعات وجود دارد و ما را در شناخت احکام کمک می‌کنند چه چیزهایی است.

فرق برداشت دوم با برداشت پنجم

 در دومی گفتیم که این شخصی است واین اجتماعی است اما دراینجا به خود موضوع توجه می شود. فقه الاجتماع دراینجا یعنی فقیه باید توجه به اجتماعش داشته باشد تا بتواند فتوا بدهد. این بحث‌های عرفی و عرفی شدن و بحث مصلحت که می‌گویند با اینها داریم  دین را عرفی می‌کنیم، آیا واقعاً این طوری است؟

با آن نگاه‌های  فقهی که به  قضیه می افکنیم مرزها را مشخص می کنیم؟

 لذا باید توجه کنیم که چقدر عرف نقش دارد

در حالت آخری منظوراین است که فقیه در چه  فضایی تنفس می‌کندو بیشتر نگاهش به شرایط زمانی و مکانی است. در حالی که آن اولی و دومی لزوماً شرایط زمانی و مکانی را در بر ندارد وآنها رویکردی است.

مثلا ، فقیه  باید نگاهی به بحث عدالت هم داشته باشد. آیا این حکم عادلانه است یا نیست ؟

پس باید  قضیه عدالت را فهم کنیم که جایگاه اش کجاست وتوجه ‌کنیم در سیستم جایگاه عدالت کجاست؟

منظور این که در مباحث اجتماعی یک فقیه باید توجه داشته باشد که در چه شرایطی و در چه فضایی امام باقر علیه السلام وامام صادق علیه السلام مطالبی را بیان فرموده اندو بعضا شرایط عوض شده است.مثلا همین که قبیله الان نیست و قبلاً بود وبرده الان نیست و قبلاً بود. اینها چیزهایی است که باید به آنها با همان مکانیزم اجتهادی توجه کنیم.

مثلا اگر قمه زدن باعث بدبینی به نظام جمهوری اسلامی بشود، دیگرقمه زدن چه ضرورتی دارد؟ پس باید به  سطوح و لایه ها هم نگاه کنیم.

 پس بدون توجه به شرایط نمی توان اظهار نظر کرد .معنایش این است که تا حدی باید در تشخیص مصادیق هم وارد شد.به نظر من اگر یک چنین چیزی اتفاق بیفتد،آن پویایی فقه تا حدی تأمین می شود وباید هم این اتفاق بیفتد وباید فقهایی داشته باشیم که نگاه جامعه شناسی داشته باشند لذا خیلی  نیاز به  رویکرد جامعه شناسی داریم.

 

ـ زیر شاخه‌های فقه الاجتماع چیست؟

آن نگاه سیستماتیک باید تولید شود همان طور که  الگوی پیشرفت اسلامی -ایرانی ،باید تولید شود این هم بایدتولید شود. اما در مصادیق وقتی خانواده را بحث می کنید،باید کارکردهای اجتماعی اش را ببینیم. مثلا تا به حال راجع به شهر در فقه کار نشده یا در فضای رایانه، آدم‌ها در واقع در دو فضا زندگی می‌کنند ،یک فضای واقعی و یک فضای مجازی. آن هم یک زندگی است.  در واقع موضوع فقهی و اجتماعی اینها چیست ؟ اینها  تکثر موضوعات اجتماعی را به دنبال دارد ..

سوال:

 

 منظور از فقه الاجتماع آیا  نگاه تک گزاره‌ای است یا به عنوان  یک رشته مورد نظراست؟

پاسخ:

به نظر من به هر دو باید توجه شود.هم باید فقیه در هر موضوعی که وارد می شود،به پیامدهای اجتماعی توجه کند.هم تلاش کند برای فقه الاجتماع  آن منظومه وآن سیستم را تولید کند،بعلاوه تک گزاره ها به تولید منظومه کمک می کند.  یعنی این دو تا باید با هم باشد. من که نشسته ام پای درس ،استادم راتوجه بدهم که پیامدهای اجتماعی آن چه  می شود؟ از طرف دیگر یک افرادی ویک مجموعه‌هایی که قابلیت‌های ویژه‌ای درنگاه اجتماعی دارند،این سیستم را تولید کنند.

در فلسفه،فلسفه مضاف داریم اما در فقه،فقه مضاف معنا ندارد مگر فقه چیزی غیر از فقه الاداره وفقه الاجتماع و...است

موضوع در فلسفه، موجود بماهو موجود است اما در فلسفه مضاف  موجود بماهو موجود نیست بلکه مثلا در فلسفه علم الاجتماع، موجود بماهو علم الاجتماع است.

لذا ما در این تک گزاره ها در بطن فقه، باید همین توجه به اجتماع را پر رنگ کنیم چون خود فقه است ولی ما بی توجه به آن بوده ایم نظیر کم توجهی ما به سیاست و ولایت فقیه که یک نگاه سیستماتیک نداشتیم و در مورد مباحث اجتماعی هم همین وضعیت را داشته ایم و بیشتر فقه ما فردی بوده است.لذا باید توجه کنیم که این نگاه نگاه فردی است ونگاه اجتماعی آن باید تولید شود.  چراکه توجه به اجتماع، جزء ماهیت فقه است ودر عین حال  باید به تولید یک منظومه بپردازیم که کاری اساسی و بلندمدت است که طبیعتاً باید از جایی شروع شود و اولین گام آن طرح مباحثی است که   تا حال در بطن تک گزاره‌ها نبوده است.

از این برداشتهایی که از فقه الاجتماع بیان شد،بعضی های آن اساسی تر وبعضی ها آسان تر است.آن برداشتی که اساسی است این است که نگاهمان را عوض کنیم وسیستم و آن منظومه را تولید کنیم.اما آن برداشتی که آسان تر است این است که پای درس استاد،ازاستاد بخواهیم که نگاه اجتماعی به موضوع را نیز تشریح نماید .

 

شیعه درنهایت مظلومیت اما مقتدر

شورای فرهنگی واحدنراق با حضوردکتر ایمانی مقدم برگزارشد

 

دکتر ایمانی مقدم:

شیعه درنهایت مظلومیت اما مقتدراست

شورای فرهنگی واحدنراق با حضور رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دردانشگاه های استان مرکزی حجت الاسلام دکتر مهدی ایمانی مقدم وهیات رئیسه وجمعی از اساتید واحدنراق درتالارشهیدمطهری دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزارشد .

دکترایمانی مقدم رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دردانشگاه های استان مرکزی ضمن اشاره به آیه شریفه « یرفع الله الذین امنوا والذین اوتوا العلم منکم درجات » گفت : باید فارغ از بحثهای روزنامه ایی به مباحث فرهنگی روزبه صورت فرازمان وفرامکان نگاه کرد .امروز درشرایط بسیارحساسی هستیم ودشمن ، تصمیم گرفته است که کارتشیع را یکسره کند وهمه فلشها وتوطئه ها به سمت تشیع است .

حجت الاسلام ایمانی مقدم درادامه افزود : امروز قدرت نمائی تشیع با محوریت ایران با ترازعلمی ، فرهنگی ، نظامی وتمدنی به رخ جهانیان کشیده می شود .

وی خاطرنشان کرد : شیعه درنهایت مظلومیت است اما مقتدر ، درواقع شیعه مظلوم مقتدر است .

دکتر ایمانی مقدم درادامه سخنانش اظهارکرد : دریک نگاه تمدنی ما دریک پیچش مهم تمدنی قرارداریم ومسیربشریت درحال تغییر است .به زعم تحلیل گران واندیشمندان بزرگ جهان هزاره سوم ، هزاره تغییر تمدنی به سمت معنویت عقلانیت گراست .

وهمه تصریح می کنند که کانون این معنویت درایران است .

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دردانشگاه های استان مرکزی درادامه افزود : نقش اساتید دانشگاه دراین برهه زمانی بسیار حساس است .اگر اساتید شان خودرابرای حزب وجریان وگروه خاصی پائین بیاورند ، مرجعیت خودرا برای تمامی اقشارجامعه وگروه ها ازدست خواهند داد .ولی اگر جایگاه علمی داشته باشیم وقضایا را منفعلانه تحلیل نکنیم وقضایا را فرازمان تحلیل کنیم ، راهبرخوبی برای فضای امروز جامعه خواهیم بود .

وی خاطرنشان کرد : نگاه ماباید یک نگاه تمدنی ویک نگاه کلان باشد .

ایمانی مقدم ضمن اشاره به نمادها ی سکولاریسم به تعریفی از سکولاریسم پرداخت وگفت : سکولاریسم بیان مدرن ازشرک خفی است یعنی اینکه درکنار خداوند متعال که مظهر معنویت ووجود است چیزی قراردادن .

واینکه گفته شود خدا یک طرف ، مدیریت یک طرف ، فیزیک وعلم یک طرف ، دین وخدا یک طرف .

وی تاکید کرد : درنگاه دینی دانشگاه مساوی بامسجد است .

دکترایمانی مقدم درپایان سخنانش گفت : علی رغم هجمه های فراوانی که به معنویت تشیع وارد می شود ، یک گرایش عمیقی دربین جوانان داخل کشور وحتی جوانان خارج ازکشور به عرفان شیعی به وجود آمده است .

درادامه دکتر حسن خیری رئیس دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق ضمن اشاره به یکسری موضوعات فرهنگی گفت :

امروز وضعیت جهان اسلام وشیعیان به خصوص درعراق وسوریه بخاطر فقر فرهنگی واستضعاف فرهنگی ، کینه توزی های دشمنان اسلام واستکبار جهانی دچار دردورنج ومشقت فراوانی شده اند واین تکفیری ها شمشیر خودشان را به سمت اسلام ناب کشیده اند وما امروز شاهد اوضاع دردناک واسفناکی درجهان اسلام هستیم .

دکترخیری درادامه خاطرنشان کرد : حضورموفق مرجعیت تشیع وسرمایه عظیمی که دردیانت ومذهب وجوددارد ازجمله محبت اهل بیت ، رهبری مراجع تقلید مایه امیدواری است که خداوند متعال را بخاطر داشتن این نعممت ها شاکریم .

خیری درادامه افزود : بیش از هر زمان دیگر باید قدردان امنیت ، عدالت وولایت فقیه باشیم

حجت الاسلام حسن خیری درادامه بیاناتش اظهارکرد :

طبیعی است که باید دین را فرانهاد تلقی کنیم مثل نظام آموزشی ، نظام سیاسی ونظام خانواده و... اقتصادما باید عین دین باشد ، سیاست ماباید عین دین باشد .دین چیزی نیست جزدستورات الهی که درابعاد وساحتهای فرهنگی واجتماعی متبلور می شود .

دکتر خیری درادامه گفت : اگر دین را یک مقوله فرهنگ ساز ویک موضوع فرهنگی درنظر بگیریم ، دانشگاه ها باید از رنگ وصبغه دبنی برخوردار باشند وامورفرهنگی همه دانشگاه است وچیزی نیست که درعرض ، کناروحاشیه اموردیگر قرار گیرد بلکه امورفرهنگی دردانشگاه ها یک اصل اجتناب ناپذیراست .

رئیس واحدنراق درادامه خاطرتاکید کرد : حضور اساتید ، مسئولین وکارکنان دانشگاه درنماز جماعت می تواند درفرهنگ سازی ورفتارسازی فرهنگی والگوپذیری جوانان ودانشجویان موثر واقع شود .

دکترخیری درپایان سخنانش به ارائه گزارشی از فعالیتهای فرهنگی انجام شده پرداخت وازجمله به برگزاری کمسیون حقوق بشر ، مراسم سوم خرداد ، حضور دانشجویان درمراسم اعتکاف ، دیدار جمعی از کارکنان قرآنی واحداز مقام معظم رهبری دراختتامیه مسابقات بین المللی قرآن کریم ، برگزاری جشن نیمه شعبان وتجلیل از فعالان اقامه نماز وتشکیل محفل انس با قرآن و... اشاره کرد .

درحاشیه این برنامه ضمن معرفی سرپرست جدید پژوهش وفناروی واحد ، دکترمجید رستمی بشمنی از زحمات سرپرست سابق پژوهش واحدنراق سرکار خانم دکتر پرویز تجلیل به عمل آورد .

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق

میلاد مسعود امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف مبارک باد

ابو سعید خدرى روایت کرده که پیغمبر فرمود :

یخرج رجل من اهل بیتى و یعمل سنتى و ینزل الله له البرکة من السماء وتخرج الارض برکاتها و تملاء به الارض عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً و یعمل على هذه الامة سبع سنین و ینزل بیت المقدس .

مردى از اهل بیت من به سلطنت خواهد رسید که به سنت من (آن طور که باید) عمل نماید و خداوند از آسمان براى وى روزى فرستد، و زمین آنچه دارد، بیرون دهد و او زمین را پر از عدل کند چنان که پراز ظلم و ستم باشد او به بیت المقدس درآید و هفت سال سلطنت نماید.

معاشرت با مردم

 وَ قالَ علی عَلَیْهِ السَّلامُ: [ خالِطُوا النّاسَ مُخالَطَةً اِنْ مِتُّمْ مَعَها بَکَوْا  عَلَیْکُمْ، وَ اِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا اِلَیْکُمْ. وَ اسْکُنِ الاَْمْصارَ الْعِظامَ، فَاِنَّها جِماعُ الْمُسْلِمینَ. وَ احْذَرْ مَنازِلَ الْغَفْلَةِ وَ الْجَفاءِ وَ قِلَّةِ الاَْعْوانِ عَلى طاعَةِ اللّهِ. وَاقْصُرْ رَأْیَکَ عَلى ما یَعْنیکَ. وَ اِیّاکَ وَ مَقاعِدَ الاَْسْواقِ، فَاِنَّها مَحاضِرُ الشَّیْطانِ وَ معاریضُ الْفِتَنِ. وَ اَکْثِرْ اَنْ تَنْظُرَ اِلى مَنْ فُضِّلْتَ عَلَیْهِ، فَاِنَّ ذلِکَ مِنْ اَبْوابِ الشُّکْرِ. وَ لا تُسافِرْ فى یَوْمِ جُمُعَة حَتّى تَشْهَدَ الصَّلاةَ، اِلاّ فاصِلاً فى سَبیلِ اللّهِ، اَوْ فى اَمْر تُعْذَرُ بِهِ. وَاَطِعِ اللّهَ فى جُمَلِ اُمُورِکَ، فَاِنَّ طاعَةَ اللّهِ فاضِلَةٌ عَلى ما سِواها. وَ خادِعْ نَفْسَکَ فِى الْعِبادَةِ، وَ ارْفُقْ بِها و لا تَقْهَرْها، وَ خُذْ عَفْوَها وَ نَشاطَها، اِلاّ ما کانَ مَکْتُوباً عَلَیْکَ مِنَ الْفریضَةِ، فَاِنَّهُ لابُدَّ مِنْ قَضائِها وَ تَعاهُدِها عِنْدَ مَحَلِّها. وَ اِیّاکَ اَنْ یَنْزِلَ بِکَ الْمَوْتُ وَ اَنْتَ آبِقٌ مِنْ رَبِّکَ فى طَلَبِ الدُّنْیا. وَ اِیّاکَ

         و آن حضرت فرمود: با مردم آنچنان معاشرت کنید که چون از دنیا رفتید بر شما بگریند، و اگر زنده ماندید به شما میل نمایندکه هر دوستى را از دوستش مى شناسند. در شهرهاى بزرگ مسکن گزین که آنجا مرکز اجتماع مسلمین است، از اقامت در مراکز غفلت و ستمکارى و آنجا که مددکاران بر طاعت خدا اندکند بپرهیز. اندیشه ات را در امورى که به کارت آید مشغول دار. از نشستن در گذرگاههاى بازار حذر کن، زیرا آن مراکز محل حضور شیطان و پیش آمدن فتنه هاست. در رابطه با کسى که تو را بر او برترى داده اند زیاد توجه داشته باش،که این توجه از جمله راههاى شکرگزارى است. در روز جمعه سفر مکن تا به نماز جمعه حاضر شوى، مگر سفرى که براى جهاد بروى، یا کارى که نسبت به آن معذورى. در تمام کارهایت از خدا اطاعت کن، که اطاعت از خدا از همه چیز برتر است. نفس خود را در عبادت بفریب، و با او به رفق و مدارا باش و به او سختگیرى مکن، و زمانى که نشاط و فراغت دارد به عبادتش آر، مگر در آنچه بر تو واجب است، که تو را از انجامش و مراعات آن در زمان معینش چاره اى نیست. بترس از اینکه مرگ بر تو درآید و تو در آن وقت براى به دست آوردن دنیا از خداوندت فرارى باشى. از همنشینى

نیاز به رهبری :(تفاوت رهبری جامعه و مدیریت جامعه)

جامعه دینی ،جامعه است که برای رسیدن به رستگاری نیاز به پیشرفت و تحول و تکامل دائمی است . بنا بر این پیش از این که به مدیری نیاز داشته باشد که نظم و انضباط و ثبات و استقرار را تأمین نماید ، نیاز به رهبری است که آرمان ها را تبیین نماید و خط مشی ها را تدوین کرده و  جامعه را از سکون و سقوط پاسداری نماید .

در حالی که مدیر بیشتر به برنامه ریزی و سازمان دهی و کنترل و تصمیم گیری و حل مسئله می پردازد ؛ رهبری به ایجاد حساسیت نسبت به موضوعات ، تولید مسائلی که زمینه تحرک را فراهم می کند ، ایجاد انگیزه و نشاط و امید و دلخوش نبودن به موفقیت های مقطعی و جهت دهی و نصب راهنما برای حرکت می پردازد . پیامبر اسلام ،در حالی که مؤمنان با یک خرما برای چند نفر به عنوان خوراک روزانه سر می کردند و در حال حفر خندق بودند تا خود را از هجوم مشرکان یکپارچه شده بر هانند ، با هر جرقه کلنگ، از سقوط امپراطوری های آن زمان خبر می داد .  علمای مدیریت،  رهبری را این گونه تعریف کرده اند :" ...رهبری  فرایند نفوذ گذاری بر مردم است به طوری که از روی اشتیاق و میل کوشش هایشان را برای رسیدن به هدف های گروهی متمرکز نمایند " ( فخیمی : 293)

مدیر	رهبر
مدیران اداره می کنند مدیران نگهداری می کنند مدیران کنترل میکنند مدیران چگونگی و چه موقع را سؤال میکنند مدیران تقلید می کنند مدیران دید کوتاه مدت دارند مدیران شرائط موجود را قبول می کنند	رهبران ابداع می کنند رهبران توسعه می دهند رهبران الهام بخش  هستند رهبران چرا و چه را سؤال می کنند  رهبران به وجود می آورند رهبران دید بلند مدت دارند رهبران شرایط موجود را به چالش می کشند

( فخیمی : 301 به نقل از رهبری نوشته هیوز و دیگران :11)

 ابتنای جامعه اسلامی بر اعتقاد و عشق به پیشوایان دینی زمینه ساز ظهور رهبرانی است که کم و بیش دارای نوعی اقتدار کاریزمایی هستند .  اصولاً رهبری تحول و تغییر بدون بهره داشتن از این ویژگی کار آمد نخواهد بود . بر این اساس رهبری کاریزماتیکی امکان ظهور دارد که دارای ویژگی های زیر است :

"پیروان به درست بودن اعتقادات و باورهای رهبر اطمینان دارند .

عقیده و باورهای پیروان شبیه باورهای رهبران است .

پیروان رهبرانشان را بدون قید و شرط قبول دارند .

 پیروان احساس تعلق و وابستگی به رهبرشان می کنند.

 پیروان مشتاقانه از رهبر خود اطاعت میکنند .

پیروان احساس پایبندی عاطفی نسبت به سازمان و مأموریت خود دارند .

 پیروان دارای هدف های متعالی می باشند .

پیروان با توجه به اعتقاد به عقاید و تصمیمات رهبر بر این باورند که می توانند در کسب موفقیت در مأموریت گروهی سهیم باشند. "( فخیمی: 333)

پیشوایان دینی در نظام اجتماعی اسلام دارای اقتدار های چند گانه ای هستند که بر توان آنها در پیشبرد امور می افزاید . آنان :

دارای اقتدار مرجعیت رسمی اند .این اقتدار را از سوی خداوند کسب شده و با معجزه و کرامت و استنادات قابل اعتماد  برای مؤمنان اثبات گردیده است .

دارای قدرت تخصص اند . این اقتدار برای پیامبر و ائمه با علم خدا دادی برای مؤمنان محرز شده و برای پیشوایان بعدی با اعلام نظر کارشناسان خبرویت آنان به اثبات می رسد .

اقتدار آنها دارای ضمانت اجرا است . این ضمانت اجرا در جامعه ایمانی که حقوق آن نیز به اخلاق آمیخته است و از پشتوانه  اخلاقی و وجدانی بهره مند است ، نیروی عظیمی را در اختیار متولیان جامعه اسلامی می نهد. که شوق به شهادت و رضایت الهی از مصادیق آن به شمار می ورد.  

 پیشوایان دینی با پیشگامی در اعتقاد به آنچه دیگران را به آن می خوانند و عمل به آنچه می گویند و حسن شهرت و تقوا و صداقت و پایداری  پیش از حاکمیت بر جامعه حاکم بر دلهایند .

بنابر این حاکم اسلامی مستلزم :

       حاکمیت بر دلها است. (برجستگی ویژگی هنجاری و اخلاقی جامعه )

         پیشگامی،  صمیمیت ، صداقت  و توان  برقراری مفاهمه است .

      رهبر جامعه راه را نشان می دهد . تولید مسئولیت می کند. و این خود مردم هستند که اقدام می کنند.و خود را به خطر می اندازند .

رهبری فرهنگ نو خواهی مبتنی براصول و آرمان ها را رواج داده و  از خو گرفتن به وضع موجود پیشگیری می کند.

   نگرانی همراه با رجاء تولید می کند .  این گونه رهبری  مخالف با هر گونه جهالت و بدعت است . و با هرگونه استضعاف و استخفاف سر جنگ دارد . سبت به هدایت مردم حریص است  ":لعلک باخع نفسک الا یکونوا مومنین "( سوره: 18 , آیه: 28 )اهل شرح صدر و صبر و حوصله و تحمل افراد است " الم نشرح لک صدرک ..."(انشراح) بردبار است چرا که : ابزار ریاست سعه صدر است." آله الریاسه سعه الصدر" ( نهج نامه19( با بردباری یاران زیاد شوند." بالحلم تکثر الانصار " (میزان الحکمه ج2 ص 515 )،بردباری در رأس سیاست است.""الحلم رأس السیاسه "( غررج1 ص197 ) متواضع و فروتن است  " فلا تکلمونی بما تکلم به الجبابره "( خطبه 216 )استبداد را نفی می کند "  قد خاسر من استغنی برأیه "( نهج ح211 )،"من استبد برأیه هلک "( نهج خ 161 )اهل مشورت است : "افضل الناس رأیا من لایستغنی عن رای مشیر "( غررالحکم ج2 ص429(  ،"لا مظاهره اوثق من المشاوره "( نهج ح 113 )، "من استقل وجوه الا راء عرف مواقع الخطاء"( نهج ح 173 )پارسا، اهل اجتهاد، پاکدامن است:[نهج‌البلاغه، نامه عثمان به حنیف، ص 317]  با فساد مبارزه می کند.چنان که حضرت امیر فرمود:‌و ان تخوضوا الغمرات الی الحق فان انتم لم تستقیموا علی ذلک لمن یکن احد اهون علّی ممن اعَوجَّ منکم ثم اُعظِمُ له العقوبه ولایجد فیها عند من رُخصه. [نهج‌البلاغه، نامه به فرماندهان، ص 323]  شنوای انتقاد سازنده است : ولاتدّخروا انفسکم یضجه. [نهج‌البلاغه، نامه به فرماندهان، ص 324]به مردم محبت می ورزد: و اشعر قلبک المرحمه للرعیته و المحبّه لهم. [نهج‌البلاغه، نامه به مالک اشتر، ص 326]و اللطف بهم و لاتکوننّ علیهم سبعاً ضاریً تفتنم اکلهم فانهم صنعان اما اخ لک فی الدین و اما نظیر لک فی الخلق".به عامه مردم توجه می کند : انی عماد الدین و جماع المسلمین و العده للاعداء العامه من الامر فلیکن صغوک لهم و میلک معهم. [نهج‌البلاغه، نامه به مالک اشتر، ص 327]عیب‌پوش و اهل گذشت و اغماض است و زشتی ها را می پوشاند . فاستر العوره ما استطعت یسترالله منک ما تحب ستره من رعیتک. [نهج‌البلاغه، نامه به مالک اشتر، ص 327]به مردم اعتماد می کند: فلیکن منک فی ذلک امر یجتمع لک به حسن الظن برعیتک. [نهج‌البلاغه، نامه به مالک اشتر، ص 329]سنت‌های پسندیده را پاس ما دارد : ولاتنقض سنه صالحه عمل بها صدور هذه الامه و اجتمعت بها الالغه و صلحت علیها الرعیه. [نهج‌البلاغه، نامه به مالک اشتر، ص 329]  با ظلم مبارزه می کند  : حج / 39/ اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لقدیر ".جامعه را به سوی اقتدار رهبری می کند : واعدوا لهم ما استطعتم من قوه ترهبون به عدوالله وعدوکم //انفال/60 )از مشورت با مردم بهره می گیرد ."وشاورهم فی الامر و اذا عزمت فتوکل علی الله" )به دوستی کفار اعتماد نمی کند و آنها را دوست نمی پندارد . نساء/144 //یا ایها الذین امنوا لاتتخذوا الکافرین اولیاء من دون المؤمنین اتریدون ان تجعلوا لله علیکم سلطانا مبینا " و نیز آیه 51 مائده و 1 ممتحنه بر این معنا دلالت دارند . 

ر.ک.حسن خیری،کتاب الزامات  نقش رسانه ملی در تحقق حماسه سیاسی ، حماسه اقتصادی،قم ، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما ،1392

دست خط دیدنی‌ از آیت‌الله سیدعلی قاضی

اگر نماز را تحفظ کردید همه چیزتان محفوظ می ماند.

به گزارش عقیق،دست نوشته ای از آیت الله سید علی قاضی با همین مضمون منتشر شده که متن آن بدین شرح است:

و هو حسبنا جمیعا و نعم الوکیل و الحمدلله رب العالمین

اگر نماز را تحفظ کردید همه چیزتان محفوظ می ماند.

 

مراسم بزرگداشت سوم خرداد درواحدنراق برگزارشد

 

به همت بسیج دانشجویی وبسیج اساتید مراسم بزرگداشت سوم خرداد با حضور سردار عروج ازفرمانده هان سپاه پاسداران وجناب سرهنگ سجادی فرمانده سپاه شهرستان دلیجان و جمعی از مسئولین ومدیران شهرستان دلیجان ونراق واساتید وکارکنان ودانشجویان درتالارعلامه نراقی دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق برگزارشد.

دکترحسن خیری رئیس دانشگاه آزاداسلامی ضمن خیرمقدم به مهمانان وگرامیداشت سوم خردادگفت : ما افتخاراین را داریم که میزبان پنج شهید گمنام هستیم وبی تردید نوروبرکت وجودی این عزیزان شامل حال همه ما ، این دانشگاه و این منطقه بوده است . انشاالله توفیق این را داشته باشیم که قدردان همه نعمتهای الهی ازجمله نعمت شهداء ، خانواده شهداء ، آزادگان ، ایثارگران ، پیشوایان دینی واولیای الهی و همه کسانی باشیم که به گونه برگردن ما حق دارند .

حجت الاسلام درادامه بیاناتش خاطرنشان کرد : بی تردید این فرمایش حضرت امام راحل (ره ) که فرمودند:«خرمشهررا خدا آزاد کرد » می تواند تمام فلسفه وجودی دفاع مقدس را تبین نماید .

وی با ضمن اشاره به آیه شریفه « مارمیت اذ رمیت ولکن الله رمی » گفت : اوهست که عنایت وفضلش شامل حال بندگان مخلش می شود و افتخارات امروز ماشیعیان به یمن برکت خون شهیدان است .

دکتر خیری اظهارکرد : ما امروز بیش از گذشته نیاز داریم که یاد دفاع مقدس وجنگ تحمیلی را گرامی بداریم .ما امروز نیاز داریم درمدیریت جهادی از مدیریت جهادی دفاع مقدس الهام بگیریم .

وی خاطرنشان کرد : مدیریت جهادی که متضمن عزم وعلاقه واعتماد به رهبری جامعه ، حضور مومنین ومجاهدان درصحنه ، تشکیل بسیج مردمی ، توسعه واعتماد درسازمان رزمی ، برنامه ریزی وریسک پذیری بالا، استقامت رزمندگان بخشی از رموز موفقیت ما دردفاع مقدس بود .

دکتر خیری درادامه بیاناتش ضمن اشاره به زندگی شهید میثمی بیان کرد : امثال شهید میثمی ها دفاع مقدس را ایجاد کردندکه امروز دفاع مقدس همچون حماسه حسینی جزء لاینفک فرهنگ دینی وملی ما قرارگرفته است .

حجت الاسلام دکتر حسن خیری درپایان بیاناتش ضمن گرامیداشت یاد وخاطره شهیدامربه معروف ونهی ازمنکر ، شهید خلیلی گفت : از خداوند متعال می خواهیم که مارادرمسیر ولایت ، شهداء و پیشوایان دینی واولیای الهی ثابت قدم واستوار نگه دارد .

 

سردار خسرو عروج درابتدای سخنانش به شناخت خودی از دیدگاه دشمن پرداخت و اظهارکرد : اندیشمندان مخالف نظام مقدس جمهوری اسلامی ومعتبرترین پژوهشکده هادرمسائل مدنی درعالم کالبد شکافی ومورد تحلیل وبررسی قراردادند و ازنگاه تحلیل دشمن ایران یک نظام مکتبی دارد واعتقادشان این است که ازطریق یک فرمانده وامام به عالم ملکوت وصل هستند ، اما ازنظر علمای دینی خودشان بقیه ادیان ارتباطشان با عالم وحی قطع است .

وی درادامه به نکته دیگری که دشمنان برآن ازعان نمودند اشاره کرد وبیان داشت : اعتقاد دینی این مکتب این است که حتی اگر یک نفر هم چه مرد چه زن ، چه پیرچه جوان درعالم باقی بماند وظیفه دینی آنها ایستادگی ومقاومت درمقابل دشمن است .

سردارعروج یکی از فرمانده هان جنگ 33 روزه لبنان درادامه از ایران ومکتب تشیع از دیدگاه دشمن را تشریح کرد وگفت :

جمعیتی که دریک مکان جمع می شوند الزاما این نیست که حداکثر باشند ، حداقل حداقل هم که باشند مبارزه را باید ادامه داد .

وی درادامه خاطرنشان کرد : دشمن می گوید هرچه فشار بود از شروع این انقلاب آوردیم نمی گوید که بی اثر بوده بلکه می گوید کم اثر بوده و نتوانستیم بنیاد این نظام را ازبین ببریم .

سردارعروج فرمانده پیشین سپاه ولی امر به نکته دیگری از شناخت دشمن از ما اشاره کرد وگفت : دشمن اعتراف می کند که سازمان رزمی ایران که کیفیت این کمیت ارجحیت دارد برکثرت جمعیت .

وی درادامه بیان کرد : دشمن جریان دینی وفرهنگی ایران را بررسی وتحلیل می کند و معتقد است که ایرانیان اعتقادشان برجنگی است که 1400 سال پیش اتفاق افتاده و همه درآن جنگ کشته شدنداما علی رغم اینکه کشته شدند بازهم پیروز شدند .

تعداد دشمن درآن جنگ 100برابر آنها بوده ونسبت جمعیت ایران یک صدم دنیا است

وی درادامه گفت دشمن ازعان میکند که شیعیان ایران به یک روحانی مجتهد ، که نایب فرمانده است متصل هستند که فرمانده آنها به عالم ملکوت وصل است هر کنوانسیون بین المللی را که برعلیه آنها باشد عرض نیم سال لکه دارش می کنند .

سردارعروج گفت : اصالتی که درجریان فکری انقلاب رقم زده می شد تمام پیروزیها از صدرتا ذیل به این معجزه برمی گردد که ماهیش ماهیت ملکوتی است .

وی درادامه اظهار داشت : افرادبه دوشکل اقدام معنوی می کنند یا معصومیت مطلق هستند که معصومیت متعلق به معصومین (علیهم السلام ) است یا معصومیت نسبی است که می تواند متعلق افرادی باشدکه دراین مسیردارندمبارزه می کنند .

سردارعروج ، این رزمنده دفاع مقدس درادامه به دانشجویان توصیه کرد : درس را بخاطر این بخوانید که عمر دانشجویی وتحصیلی روزی به اتمام می رسد اما یک چیز باقی می ماند و آن اینکه شما بدانید می توانید روی پا هایتان بایستد .

سردارعروج بااشاره تفاوت هویت واصالت انقلاب گفت : دشمنان ما اغلب فیلم هایی که علیه ما را درست می کنندبه این گونه است که با آریشهای بدلی و شبیه سازی از مبعث شروع می کنند و به غدیر ، عاشورا تا به ظهور می پردازند ودین ومکتب وشریعت تشیع را مورد هجمه وحمله قرار می دهند .

سردارعروج مشاور فرمانده سپاه درادامه بیاناتش گفت : خیلی از اصحاب رسول الله (ص) بعداز این همه مبارزه وجنگ به دام دنیا افتادند مبادا امروز این دنیا گریبانگیر ما باشد .

سردار عروج با اشاره به حالتهای عرفانی بعضی از شهدا گفت : فتح خرمشهر فقط فتح خرمشهر نبود بلکه جنگ رزق وروزی ها ست .

سردارعروج درپایان بیاناتش خطاب به دانشجویان وحضار توصیه کردوگفت : قدر شهدای گمنام که سایه ایشان بالای سرماست را بدانید همان طور که کربلا برای ماحرمت دارد ایران اسلامی با این همه شهید هم حرمت دارد وامروز به برکت خون شهداء است که هزاران نقشه ونیرنگ علیه ایران پیاده می کنند اما کمترین آسیب وصدمه به ما می زنند . همه اینها مرهون خون پاک شهداست .

تهیه وتنظیم : محمد بهشتی صدر

مسئول روابط عمومی دانشگاه آزاداسلامی واحدنراق

هم افزایی راهبردی رسانه و خانواده در تولید سبک زندگی اسلامی

 

                                              بسمه تعالی

                                                                                       دکتر حسن خیری*

چکیده:

سبک زندگی اسلامی گرچه موضوع جدیدی نیست ولی امروزه با توجه به تحولات سریع جامعه و بروز شیوه های جدید زندگی و دگرگونی نگرشها و هنجارهای زندگی و پدیدار شدن مسائل اخلاقی – اجتماعی،  مورد توجه کارگزاران جامعه و اندیشمندان حوزه های رفتاری و اجتماعی قرار گرفته است. در این خصوص برخی از نهادها نظیر خانواده و رسانه با توجه به جایگاه ممتاز آنها در شکل دهی به هویت های فردی و اجتماعی در کانون توجه قرار گرفته اند . از منظر اسلام پس از اصل دین اسلام ،خانواده بزرگ ترین نعمتی است که به بشریت عرضه شده است و اولین و مهم ترین نهاد و گروه  اجتماعی است که انسان خود را در آن می یابد و همواره از آن متأثر است . امروزه در جهان ارتباطاتی و عصر تبلیغات ، رسانه جایگاه بس مهمی یافته است و تولید شبکه های گسترده جهانی در شکل دهی به افکار عمومی نقش بی بدیلی دارند . بی تردید، هماهنگ سازی این دو نهاد مهم، می تواند در هدایت و راهبری جامعه مژثر واقع شود و به جای نقد هر یک، مناسب تر آن است که به زوایایی که این دو می توانند با هم افزایی اهداف مشترکی را پیگیری نمایند، پرداخته و بر اساس آن سیاستگذاری گردد . در این مقال به برخی از مؤلفه هایی که در هم سویی این دو نهاد- با تأکید بر تلویزیون-  می تواند مفید واقع شود اشاره شده است .

کلید واژه های :خانواده ، رسانه ، تلویزیون ، جذب حداکثری ، ارشاد ، مخاطب ، تبلیغ ، تربیت، نیازهای پایه ای ، شناخت ، احساسات و عواطف،واقع نمایی ، انذار ، تبشیر

*دانش آموخته حوزه و دانشگاه ، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی نراق

 

مقدمه:

خانواده به عنوان اولین و مهم ترین و در دسترس ترین محیط برای فرزندان نقش مهمی، در ارائه سبک زندگی ایفای می کند .خانواده جزو گرو ه نخستین است و برای کودکان اولین گروه مرجع به حساب می آید و اولین رؤیاهای افراد که جزو اصلی ترین عناصر تشکیل دهنده شخصیت فردی است در خانواده رخ می دهد.و به قول آدلر مقام و منزلت فرد در خانواده و نخستین خاطرات و رؤیاهای فرد از عوامل کلیدی شکل گیری شخصیت آدمی است . خانواده با ارتباط چهره به چهره و عاطفی بر شکل گیری هویت فرد تأثیر عمیقی دارد و ریشه های هویت های پایدار و ماندگاردر خانواده تکون می یابد. اعضای خانواده با حضور مستمر و طبیعی  از ظاهر نمایی به دوراند و ارتباط فراگیر و همه جانبه مهم ترین پشتوانه معنوی و مادی افراد به حساب می آید . دغدغه خانواده ها جذب مخاطب نیست چه این که مخاطب در اختیار اوست و ارتباطات عمیق عاطفی موجب سختی بریدن از هویت خانوادگی است. آنچه برای خانواده مهم است شکل دادن به شخصیت افراد مطابق خواست خانواده است.

هارلوک در نظریه اختلاف خانوادگی و رشد شخصیت ریشه ناهنجاریها را در محیط خانواده جستجو می کند و معتقد است که خانواده احساس امنیت، اتکاء کودک به افراد خانواده برای تأمین نیازها ، سرچشمه محبت ،الگو دهی، هدایت در رشد رفتار اجتماعی، حل مسائل، یادگیری مهارت های زندگی، تشویق کودک در کسب موفقیت، همدلی و همراهی با کودک، ایجاد تناسب میان خواسته ها و علائق و تواناییها به رشد طبیعی کودک کمک می کند . "( خیری، جامعه شناسی جنایی:79)

با این وجود امروز مسائل جدی کانون خانواده را تهدید می کند " آماری که ثبت احوال از طلاق و ازدواج می دهد بسیار نگران کننده است.مطابق آخرین آمارهای ثبت احوال در دیماه سال نود، 12 هزار و 855 واقعه طلاق به ثبت رسیده که نسبت به آذرماه یکهزار و 326 مورد افزایش داشته است. در این مدت در مجموع نسبت ازدواج به طلاق 6.7 است که در مقابل هر 6.5 ازدواج یک طلاق به ثبت رسیده است .( عماد نیوز ،23 اسفند 90)

"در مدت 7 سال متوسط سن فحشا از 28 سال به زیر 20 سال رسیده است و در حال حاضر کف این سن تا 14 سالگی پایین آمده است ." ( همان)

سن زنان خیابانی معمولا 13 تا 20 و حداکثر 30 سال است . همسر آزاری ؛ شوهران تهاجمی ؛ خشونت و پرخاشگری در خانه ؛ مهاجرت ، سطح پایین بی سوادی ، اختلالات شخصیتی ؛ فقر ؛ اعتیاد و عدم باورهای دینی صحیح کانون خانواده را از هم می پاشد. و زنان بی سرپرست را به خیابان می راند.

افسردگی و اختلالات شخصیتی حاصل از آزارهای جنسی در دوران کودکی توسط محارم از بارزترین بیماریهای روانی پیش از تن فروشی زنان است . بسیاری دچار کم هوشی و عقب افتارگی ذهنی هستند . بیشتر آنان از بیماریهای حاد جنسی ، عقده های شخصیتی و میل شدید به تنوع طلبی در روابطشان رنج می برند ."(علیایی زند ، 1383 :298)

امروزه پس از خانواده نقش رسانه بویژه تلویزیون برای  تولید و ارائه سبک زندگی و شکل دهی به هویت و شخصیت افراد حائز اهمیت است . . بی تردید هم سویی این دو و بهره گیری از ظرفیت های ممتاز هر یک می تواند توان این دو را مضاعف نماید ." در فضای زیست کنونی  شکل گیری شبکه ذهنی و تکون هویت به شدت متأثر از پدیده های فرا قومی ، فرا مذهبی و فرا ملی است که تحت عنوان جهان وطنی "cosmopolitan "،  جهان شمولی  "universalism "  ، نظام جهانی "  " global system  ، و   جهانی شدن "  globalization " مطرح می شود .  رسانه ها ، ما را قادر می سازند تا جهان را چونان یک کل درک کنیم . تحت تأثیر این گونه رسانه ها ، همه تجارب در یک جا جمع می شوند و شخص به صورت همزمان می تواند رویداد های واقع در فاصله های دور را احساس کند ." ( گلشنی ،1388  : 10 )این پدیده گرچه با وجود ظرفیت عظیم نهفته در اسلام می تواند با راهبری عالمانه فرصت محسوب شود ، در عین حال چالشی جدی در مقابل هویت های محلی  و مورد انتظار محسوب می شود و متولیان فرهنگ سازی و هویت بخشی باید در ورود به شبکه ذهنی مخاطبان خود این منطقه را رصد نمایند."(خیری،1388 :55)

وظایف خبری ، آموزشی ، ارشادی ، تفریحی – تبلیغی رسانه قابل اغماض نیست ولی عمدتا مردم برای تسکین اضطرابهای روحی ، روانی و فشارهای روانی و رفع خستگی از کار روزانه و پرکردن اوقات فراغت خود به رسانه بویژه تلویزیون روی می آورند. " طبق برآوردها جوانان زیر بیست سال بطور میانگین یک سوم زمان بیداری خود را با وسائل ارتباط جمعی مستقیم یا غیر مستقیم می گذرانند. ( خالق خواه ،1390 :53)

این در حالی است که " ده درصد جمعیت جهان 90 درصد امواج بین المللی و رادیو را در اختیار دارند . آمریکا با بیش از دویست هزار ساعت برنامه های تلویزیونی مقام اول را به خود اختصاص داده است . ( بابائی،1390 :202)

رسانه ها عمدتا دارای ارتباط از راه دور اند و کمتر با مخاطبان خود رو در رو مواجهند . پیام رسانه ها از تنوع برخوردار است و این موجب جذب مخاطبان است . مردم با رسانه ها با جهان پیرامونی نزدیک و دور آشنا می شوند و با افرادی که نمی شناسند رابطه عاطفی برقرار کرده و همدلی می کنند با آنها می گریند و می خندند و سبک زندگی آنها را می آموزند.

با همه تفاوتی که رسانه و خانواده دارند در این نکته مشترکند که هر دو مهم ترین عنصر شکل دهی به شخصیت و سبک زندگی افرادند. اوقات فراغت -که به لحاظ اینکه انسان خود چگونگی پر کردن آن را انتخاب می کند بسیار مهم است- در ضمن این دو و در ظرف این دو پر می شود .

هر دو توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده اند و در مورد تأثیر نابسامانی خانواده و رسانه بر شخصیت آمار و اطلاعات بسیاری گردآوری شده است . به عنوان نمونه " طبق مطالعه لرد بلاک (2007) 100 نفر را از 3 تا 18 سالگی تحت مطالعه قرار دادند نتایج این بررسی نشان داد که افرادی که وابستگی به مواد مخدر نشان داده بودند در مراحل رشد خود دچار مشکلات شدید عاطفی شده بودند . شاخص اصلی محیط آنها عدم توانایی والدین در بیان معقول احساسات خویش عنوان شد. در این خانواده ها فرزندان در معرض انتقادات بی شمار و انتظارفعالیت های بیشتر و خارج از توان قرار داشتند "( فرشاد، 1390 :59)

" بیش از یک میلیارد نفر مسابقات جهان سال 1998 را از طریق تلویزیون تماشا کردند . در واقع این مقدار بیش از تعداد تماشاگرانی است که نمایشنامه های شکسپیر را از زمان خلق آنها در سال 1500 میلادی تاکنون دیده اند "( تقی پور،1390 : 95)

بر این اساس بر نامه ریزی و نحوه ساماندهی و راهبرد های رسانه و خانواده براساس رویکرد های اسلامی مهم است  در این مقال به برخی از مؤلفه هایی که می تواند رسانه و خانواده را در پیشبرد اهداف جامعه اسلامی هم سو نماید ، اشاره می شود .

جذب حداکثری ؛ ارشاد حداکثری

هم سویی رسانه و خانواده اقتضای آن را دارد که این دو با بهره گیری از آموزه های اسلامی اولویت خود را بر ارشاد حداکثری بنا گذارند .

تردیدی نیست که فلسفه وجودی و رسالت رسانه متفاوت از خانواده است . خانواده ممکن است که با تربیت فرزندان صالح و سالم بر کلیت جامعه تأثیر گذار گردد و از همین روی است که مهم ترین نقش اجتماعی زنان در خانواده تعریف شده است. حضور زن در خانواده به عنوان همسر جهاد زن است و حضور او به عنوان مادر مهم ترین وظیفه که گفته شده از دامن زن مرد به معراج می رود. اما فلسفه وجودی رسانه ای چون تلویزیون جمهوری اسلامی ایران به عنوان رسانه ای همگانی و ملی اقتضاء می کند به جذب حداکثری در میان همه اقشار جامعه بپردازد تا بتواند سخنگوی نظام باشد و اقتدار ملی را موجب گردد و این رسالت بالمآل کاستن از برخی حساسیت های بین فردی ، خانوادگی و محلی را موجب می شود . خانواده ها معمولا  خود را متعهد  به رعایت ارزشهای اجتماعی چون وحدت شیعه و سنی در حریم خانه نمی دانند و لذا بدون رادع و مانعی با صلابت از باورها و ارزشهای خود می گویند و از دیگران اعلام تبری می کنند ولی رسانه ملی می بایست به این ارزشهای اجتماعی و مصلحت های مهم اجتماعی پای بند باشد؛ لذا نمی توان این دو را مثل هم دید و رفتار مشابه از آنها  انتظار داشت. مع الوصف اگر خانواده به کمک رسانه نشتابد و در تحکیم هویت های متمایز و لزوم رعایت فاصله های مذهبی تأکید نکند نسلی پرورش خواهد یافت دارای روحیه تسامح مذهبی و دارای باورهای آسیب پذیر و اهل مماشات که این نقض غرض دینی بودن رسانه است . بنا بر این باید  رسانه و خانواده با درک این تفاوت ها هر کدام به رسالت خویش عمل  کند

 اگر رسانه در برنامه های خود به جای تشویق مردم به خانواده گرایی و هویت سازی خانواده محور و تشویق مردم به حضور در محافل دینی و مذهبی همچون مساجد و حضور در هیآت مذهبی طوری برنامه ریزی کرد که حاصل آن به جایگزینی مسجد و خانواده انجامید یا مشوق مردم به حضور در مراکز دیگر ،به عنوان جایگزین خانواده و مسجد شد ، دچار اشتباه راهبردی شده است.

حاصل آنکه با تحفظ بر رسالت دو گانه خانواده و رسانه ، باید جانب احتیاط را رعایت کرد و اصل ارشاد حداکثری را پیش از جذب حداکثری مورد توجه قرار داد . این راهبرد موافق آموزه های اسلامی است آنجا که از چیرگی و برتری گروه اندک با ایمان نسبت به گروه کثیر سست ایمان سخن می گوید . پس در جنب جذب حداکثری صلابت پذیری هویتی مذهبی مخاطبان نیز حائز اهمیت است که این دو با تعامل خانواده و رسانه بدون کاستن از رسالت هر یک حاصل می گردد. جهاد اکبر و جهاد اصغر نیاز مند تشخیص درست راه و شناخت دوست و دشمن و مصالح و مفاسد است همچنان که مناسک ها و هنجارها و نمادها برای تمایز پذیری لازم است .

رسالت تبلیغی ؛ رسالت تربیتی

اگر چه در تبلیغ ، توجه به مخاطب برای اثربخشی پیام لازم است و بر طول تبلیغ و مداومت تأکید می شود ولی تبلیغ غیر از تربیت است. نمی توان پیامی کلی برای مخاطب عام فرستاد و مدعی تربیت شد رسانه ها نیز خود را مدعی تربیت نمی دانند ولی خانواده جای تربیت است خانواده خود را مدعی تبلیغ نمی داند گرچه ماهیت برخی کار کرد های این دو رنگ تبلیغی یا تربیتی به خود می گیرد .  در تربیت باید مخاطب را کاملا شناخت با روحیات و نیازها ی او آشنا شد و با برنامه ای مشخص برای تربیت اقدام کرد برنامه تربیتی خانواده برای هر یک از فرزندانش ممکن است متفاوت باشد " الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه"  این کار برای رسانه آن هم رسانه ای در سطح ملی و فرا ملی ممکن نیست . اما این موجب نمی شود که این دو از هم بی نیاز باشند امکان تبلیغ در سطح وسیع و نزدیک کردن باورها و ارزشها و ایجاد همدلی و آشنا سازی مردم با دیگران در دور دست و ابلاغ پیام های دینی به آنها از رسانه ساخته است و این احساس مشترک در میان یک کشور و امت و جامعه جهانی محصول رسانه است اما برای شکل گیری هویت های فردی و اجتماعی انسانها، نیاز به ورود به عرصه تربیتی است و اینجا نقش خانواده برجسته و مهم است . این مسؤولیت آنگاه بیشتر نمود می یابد که به انسان از منظر ماهیتی و مسؤولیتی بنگریم . آدمی دارای غرائز و فطرت است یکی وجه مشترک او با موجودات دیگر است و یکی شکوفایی اش موجب انسان شدن آدمی است . هر یک از این دو هم از ابعاد وجودی ادراک و احساس و عواطف برای تحقق خود بهره می گیرند یکی از ادراک استفاده می کند ولی جز نیرنگ چیزی نیست و یکی از ادراک استفاده می کند و آن را در اصطلاحات دینی عقل  گویند که " العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان ""( شیخ عباس قمی، :214) عقل چیزی است که خدا با آن عبادت می شود و بهشت به واسطه ان به دست می آید. یکی عبادت هوای نفس است و یکی عبادت خدای متعال . یکی عقل ابزاری است و یکی عقلانیت ذاتی. یکی سود را می جوید و یکی حقیقت را. همانطور که یکی خود را می خواهد و خود او در حیوانیت او خلاصه می شود و یکی خدا را می خواهد و می طلبد. علاوه بر این که غریزه و  فطرت سیری نا پذیرند و به هر راهی که آنها را سوق دادی حد یقفی ندارند . بنابراین نه در سیر صعودی حد یقفی وجود دارد و نه به اعتبار اینکه آسایش روحی برای فرد ایجاد شود و از حرارت شهوات کاسته شود ،می توان ، بدون رعایت شرع راه اشباع و ارضاء شهوات را فراهم کرد . شارع مقدس خود راه تعدیل شهوات و اشباع غرائز را در دستورات خویش ارائه نموده است . خاستگاه سیر غریزی نفس اماره اوست و خاستگاه سیر صعودی نفس لوامه او . منتها این نفس با شکوفایی فطرت نهفته در وجود آدمی سر بر می آورد که لازمه آن کار تبلیغی و تربیتی است .و منتهای آن نفس مطمئنه است که راه را یافته و خیال او از ره پویی حقیقت راحت گشته است

 پس اینطور نیست که ما در خانواده یا رسانه بر اساس این راهبرد کار تربیتی یا تبلیغی را استوار کنیم که مقداری غریزه را از راه نامشروع عرضه می کنیم و آنگاه که لذت برد آماده می شود تا ما راه شرعی را ارائه  کنیم. هریک از تبلیغ و تربیت در رسانه و در خانواده می تواند در جهت شناخت هویت واقعی انسانی صورت پذیرد و این را القا کند که خود فراموشی از خود بیگانگی است و اساس آن بر غفلت از خدا است .و بحران هویت و از خود بیگانگی ، از خود فراموشی آغاز می گردد. "قل ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم"(سوره 39 آیه 15)"بگو زیان کاران آنانند که به خود زیان کردند  « و لا تکونوا کالذین نسوا الله فانسیهم انفسهم"(سوره 59 آیه 19)"همانند آنان نباشید که خدا را فراموش کردند و پس زمینه نسیان خودشان را فراهم ساخت . پس نه خانواده می تواند با بکار گیری محتوا و ابزار نامشروع کار دینی خود را پیش ببرد و نه رسانه به بهانه جذب مخاطب می تواند بر سکوی مطمئنی مستقر گردد که رسانه ای التقاطی تأسیس کند  . آنچه در غرب اتفاق افتاد عبرتی است برای ما که رها سازی برخی قیود اخلاقی و نادیده گرفتن برخی ارزشها و هنجارهای اجتماعی آنها را با خود به سراشیبی نابودی و سقوط تمدنی به پایین کشید و دیگر کسی را توان مهار و اصلاح نیست . پس دفع افسد به فاسد قاعده ای نیست که بتوان بدون تأمل و احتیاط مخصوصا در حریم تبلیغی و تربیتی بکار گرفت.

نیازهای پایه ای

هم خانواده و هم رسانه آنگاه می توانند به تعهد خود بطور کامل عمل نمایند که هم خود شان و هم محیط و نهادهای دیگر اجتماعی به نیازهای پایه ای پاسخ داده باشند. . اگر ازدواج نیمی از دین است معلوم است که نیازی اساسی است و با تحقق آن ایمان پشتوانه می یابد . اگر کوفیان بی بصیرت می شوند و ندای امام حسین (ع) را لبیک نمی گویند بخاطر آن است که ناکارآمدی ساختارهای اقتصادی جامعه شکم های مردم را از حرام پر کرده است و استعداد دریافت پیام حق برای آن ها مشکل شده است . اگر فقر گویا کفر است به معنای این است که استعداد  جامعه فقیر برای تکامل ایمانی کم است. بهر صورت نیازهای معیشتی نیازهای اساسی است همانطور که عدالت و امنیت نیاز اساسی است . لذا فرمودند به کسی که عدالت و امنیت و رفاه داده شده گویا هم چیز داده شده است .

محرک رفتار آدمی بر حب ذات و خود دوستی استوار است . اما اینکه خود را بنده خدا بشناسد و دوستی او در مسیر رسیدن به لقا و خشنودی حق استوار گردد یا خود را در غرائزش ببیند و لذت و الم خود را بر پایه آن تعریف کند موضوعی است که انسان در محیط می آموزد .انسان متناسب با عواطف و احساسات،از لذت و الم ویژه برخوردار است .  لذت و الم انسان با هویت غریزی و ارزشهای طبیعی و زیستی در وصل و حرمان  شهوات اتفاق می افتد و لذت و الم و درد و رنج آدمی در حیات معقول و رشد یافته در حریم فطرت و پرورش یافته در مکتب دیانت و سرمست از جام عبودیت الهی در وصل و حرمان بندگی خداوند ، نگرانی از بی بهرگی از رحمت و رضایت الهی ، کوتاهی از انجام وظیفه شرعی ،  یاد آوری گناهان و تقصیر و قصورها و ...تبلور می یابد . لذا  " و اشد من مرض البدن مرض القلب"(نهج البلاغه ، حکمت 388) و پیامبر که از شناخت عمیق نسبت به هستی برخوردار است است از عواطف لطیفتر و درد و غم خواری ژرف تری برخوردار است . "فلعلک باخع نفسک علی اثارهم ان‏لم یؤمنوا بهذا الحدیث اسفا"(سوره 18 ، آیه 6 )و " طه  ماانزلنا علیک القران لتشقی  الا تذکره لمن یخشی"(سوره 20 ، آیه 2)

موضوع این است که ما نه در خانواده و نه در رسانه نتوانسته ایم گام مطمئنی را از نظر سلامت جامعه برای تأمین نیازهای ضروری او برداریم تا مسیر برای حرکت تکاملی فراهم تر گردد . طبق آمار و ادعای برخی کارشناسان امروز در ایران "میانگین بلوغ جنسی روی عدد 11 سال و 7 ماه حدود 12 سال است و میانگین سن ازدواج در کلان‌شهر‌ها مانند تهران روی عدد 26،5 است، سن ازدواج برای پسرها 28-29 و برای دختران 24-25 صورت می‌گیرد که نشاندهنده یک فاصله حدود 15 – 16 سال بین بلوغ جنسی و بلوغ رسیدن به ازدوج است."( خبرگزاریهای داخلی 23 اسفند 90) هزینه‌های بالا، تجملات، عدم کارکردهای دولت در حوزه تأمین مسکن و شغل مانع از ازدواج در سن مناسب می شود هم‌اکنون بلوغ جنسی حدود 16 سال با تشکیل خانواده فاصله دارد.
بنابراین این فاصله ایجادشده موجب می‌شود که افراد برای رفع نیازهای خودشان بیشتر به دنبال الگوهایی بگردند یکی از پاسخ‌ها به این دسته از نیازها در جامعه روی آوردن به خانه‌های مجردی است از طرف دیگر تغییراتی هم در سن جوان رخ داده است به عنوان مثال پیش از این به کسی نوجوان اطلاق می‌شد که سن او از حدود 13 سالگی آغاز شده و تا تا 18 سالگی ادامه داشت اما هم‌اکنون سن نوجوان از 18 سالگی آغاز شده و تا 24 سالگی ادامه می‌یابد بنابراین با توجه به اینکه از خصوصیات این دوران عدم مسئولیت پذیری است می‌توان خانه‌های مجردی را بهترین مکان برای خروج از تعهدات زندگی انتخاب کرد..(همان)
. مطابق آمار رسمی کشور در سال های 88 و 89، آمار ازدواج در سال 89 کمتر از 02/2 نسبت به سال 88 و طلاق در سال 89 حدود 9 درصد نسبت به سال 88 رشد داشته است اما همین آمار در سال 88 نسبت به سال 87 حدود 02/4 در ازدواج و حدود 12 درصد در طلاق رشد داشته است.(همان)

"قرآن کریم بلوغ را سن ازدواج می‌داند . روایات ائمه و تفاسیر مختلف نیز بر همین موضوع صحه می‌گذارند؛ به طوری که شیخ طوسی سن ازدواج را سن توانایی جنسی و رغبت به تاهل می‌داند. یعنی سن ازدواج، سن تمایل است و چنین برمی‌آید که در صورت نیاز اگر ترک آن موجب گناه ‌شود، ازدواج واجب می‌شود. اما در جوامع امروزی به دلایلی سن ازدواج از سن بلوغ جسمی فاصله گرفته است و اغلب این فاصله معقول پنداشته می‌شود.جوامع غربی این خلا زمانی یا در حقیقت دوره بحرانی را با روابط آزاد جنسی که پشتوانه قانونی دارد، می‌پوشانند اما جامعه دینی ما چنین راهکاری را برنمی‌تابد. بالطبع در چنین شرایطی، آشکار شدن آسیب‌های دوره بحرانی ناگزیر است چرا که نه می‌توان مطابق راهکار دینی، سن ازدواج را به دوران بلوغ نزدیک کرد و نه شرایط فرهنگی و اجتماعی دنیای معاصر اجازه می‌دهد جامعه در شرایطی سالم افزایش سن ازدواج را تاب بیاورد. در این باره توسل به آموزه‌های دینی مبنی بر خویشتنداری تنها گزینه پیش روست که باز هم به دلیل شرایط فرهنگی روز و حاد بودن آسیب‌های تاخیر در ازدواج به صورت عمومی و گسترده راه به جایی نمی‌برد. تعداد دخترانی که از سن ازدواج شان گذشته، چهار و نیم میلیون نفر و آمار زنان بیوه به یک و نیم میلیون نفر رسیده است.اگر این معضلات را در کنار مسائل اقتصادی نیز قرار دهیم به خوبی مشخص می شود که قشر جوان ایران مسئله جدی ای به نام چگونگی ارضای جنسی دارد که اگر راهکار صحیحی در پیش روی آن قرار نگیرد به تدریج فساد اخلاقی و روابط نامشروع میان دختران و پسران افزایش می باید و به نوعی جامعه ما به سوی قبح زدایی از روابط دختر و پسر حرکت می کند. البته امکان ازدواج نیز همچون گذشته در  پیش روی جوانان وجود ندارد. در نگاه سنتی و قدیمی روابط میان خویشاوندان موجب می شد تا امکان ازدواج برای دختران فراهم شود اما با گسترش کلان شهر نشینی و قطع صله رحم با خویشاوندان این امکان از بین رفته است و از این رو دختران غیر از محیط های آموزشی و یا کاری محلی را برای همسر یابی پیدا نمی کنند و همین امر نیز به موضوع گسترش بدحجابی ها دامن زده است.( عماد نیوز ، 23 اسفند90)

   پس شرط موفقیت خانواده و رسانه تأمین نیازهای پایه ای است . البته در برخی نیازها به تناسب رسالت این دو تفاوتهایی وجود دارد نظیر اینکه برای کارآمدی رسانه ملی اعتماد ملی به نظام و پیام های رسانه ضروری است .

بدیهی است تأمین نیازهای ضروری و پایه ای همچون دیگر نیازها و احساس نیازها همچون نیاز به مصرف گرایی در شبکه گسترده اجتماعی صورت می پذیرد ولی بی تردید خانواده و رسانه نقش اساسی در جهت دهی به نیازها و ساماندهی آن دارند . به عنوان مثال در مسئله تأخیر سن ازدواج گرچه نهادهای مختلف اقتصادی و آموزش و ... می توانند وارد عمل شوند ولی خانواده و رسانه می توانند با راهبری مناسب افکار و القای صحیح ارزشها راه را برای پاسخگویی به این نیاز فراهم سازند .

هم افزایی شناختی و عاطفی

خانواده و رسانه در صورتی می توانند به اهداف تربیتی ، تبلیغی خود نائل آیند که در پیام های خود دو بعد شناختی و عاطفی آدمی را درگیر نمایند و به اقتضای مخاطب برای هر یک از این دو سرمایه گذاری متناسب نمایند . امروزه یکی از مشکلات اساسی ما این است که اطلاعات زیاد ارائه می شود ولی همدلی کمتر صورت می گیرد. حفظ وحدت و یکپارچگی هویتی و شخصیتی انسان در ابعاد ادراک ، احساس و رفتار زمینه ساز یکپارچگی فرهنگی " باورها ، ارزشها و هنجارها "است. علامه محمد تقی جعفری در حیات معقول  با تأکید بر دو بعد " عقل " و " احساسات و عواطف انسانی " به ارائه شاخص های حیات معقول می پردازند .حیات معقول حیاتی ایمانی است . ایمانی که از محبتی برخیزد که خاستگاه ان معرفت است . " معرفتی که شرط اساسی محبت است تنها شناخت و تعقل محض درباره محبوب نیست ، بلکه عبارت است از آن آگاهی و تعقلی که بتواند شخصیت را در جذبه محبوب قرار داده آن را جزئی از شخصیت نماید . از همین جا است که موضوع گرایش و ایمان به محبوب به عنوان محصول معرفت به آن مطرح می گردد ، لذا بدون گرایش صد در صد به محبوب که ایمان نامیده می شود و همه شخصیت را تحت تأثیر جدی قرار می دهد اصالتی برای محبت و محبوب تصور نمی گردد . " (علامه جعفری، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه ، ج4 : 38 )  در این مقال در عین حال که عنصر یکم حیات معقول را آگاهی می دانند ؛ بر آنند که آدمی با خواستن است که مسیر و هدف حیات خود را تشخص می کند و علم را در آن مسیر بکار می اندازد .(ر.ک.علامه جعفری ،حیات معقول  :95) پس عقل گرایی صرف بی معنا است و نقطه عزیمت عشق نیز بر شناخت هدفدار استوار است و در نهایت درک وحدت عالی انسانی و تساوی انسانها و شخصیت هماهنگ از نظر درک و احساس و جهت دار به سوی تعالی تحقق می یابد . شاخص ها حیات معقول عبارت اند از :

• احساسات خام تبدیل به احساسات تصعید شده
• جریانات ذهنی گسیخته تبدیل به اندیشه های مربوط
• محبت های خام تبدیل به محبت های معقول
• آرزوهای دور و دراز تبدیل به امید های محرک
• علاقه ها ی صعودی تبدیل به عشق کمال بخش
• قناعت به مفاهیم بی اساس تبدیل به تکاپو برای دریافت واقعیت خیر و کمال
• تقلید محض تبدیل به واقع یابی اصیل
• شطرنج بازیهای عقل نظری جزئی تبدیل به هماهنگی عقل سلیم و و جدان واقع بین
• بازی با تمایلات تبدیل به اراده حساب شده ، تبدیل به آزادی تصعید شده ، تبدیل به اختیار
• خود را تافته جدا بافته از دیگرانسانها دیدن تبدیل به درک وحدتعالی و تساوی انسانها
• رضایت به هدف نهایی بودن منزلگه های زندگی تبدیل به خود را همواره در راه دیدن . (خیری، 1389دین ،رسانه ، ارتباطات اجتماعی :323)

پس از جهت نظری، برای هدایت آدمی تقویت ابعاد تعقلی و عاطفی او ضروری است . همدلی مبلغ و مربی یکی از اموری است که راه تبلیغی و تربیتی را هموار می سازد و کار را اثر بخش می کند . آمار و اطلاعات درست نشان می دهد که نادیده گرفتن این عناصر از عوامل بروز مسائل اخلاقی – اجتماعی است . به عنوان مثال  بر طبق آمار از عوامل مهم آسیب زا کمبود مهر و محبت والدین نسبت به فرزندان است . " شلدون گلوک استاد دانشگاه هاروارد و همسرش پس از ده سال با بیست نفر همکار و بررسی دو گروه 500 نفره می گویند :" روابط عاطفی پدر و مادر عامل تعیین کننده است . آهنگ و طرز رفتار عاطفی خانواده فوق العاده حائز اهمیت است . روابط عاطفی فقط یک ثلث از والدین بزهکاران و در مقابل دو ثلث از والدین نوجوانان ناکرده بزه خوب بوده است )" کی نیا :608) "مطابق مطالعات جامعه‌شناختی خانواده، طلاق دارای 13 مرحله بوده و «طلاق حقوقی» مرحله هفتم آن است که با ثبت در دفترخانه‌ها انجام می‌شود، اما پیش از آن و در مرحله ششم، «طلاق اجتماعی» قرار دارد که از آن به عنوان «طلاق پنهانی» یاد می‌شود. متاسفانه 80 درصد از زندگی‌های مشترک در کشور ما در مرحله طلاق اجتماعی قرار دارند.

طلاق اجتماعی، طلاق واقعی است و در آن ارتباطات میان رکن‌های خانواده یعنی همسران قطع شده و روابط سازنده‌ای در خانواده وجود ندارد. در برخی فرهنگ‌ها و جوامع بنا بر مسائل فرهنگی، اجتماعی، طلاق از مرحله اجتماعی به مرحله حقوقی گذر نمی‌کند؛ این در حالی است که کارکردهای منفی طلاق اجتماعی بیش از طلاق حقوقی است. در جامعه ایرانی، به دلیل این که طلاق امری مذموم است و این که اگر زنان طلاق بگیرند، مورد اتهام و برچسب‌زنی قرار می‌گیرند و با طلاق حقوقی پایگاه اقتصادی و اجتماعی خود را از دست می‌دهند، لذا با ایثاری که معمولا زنان از خود نشان می‌دهند، طلاق‌ها از مرحله اجتماعی به حقوقی گذر نمی‌کند و زنان به خاطر فرزندان و آموزه‌های فرهنگی خود نتایج و آسیب‌های ناشی از طلاق اجتماعی را تحمل می‌کنند.( احسانی نیا ، علیرضا، آمار رسمی طلاق  و ازدواج اعلام شد: 23 اسفند 90 )

مقایسه زنان عادی و روسپی نشان می دهد که نا کار آمدی خانواده از قبیل حضور والدین در خانواده ، مهرورزی در کانون خانواده ، توجه به فرزندان  از عوامل اساسی روی آوردن به روسپی گری است .

                                   مقایسه زنان عادی و روسپی از نظر سرپرست:

	روسپی	عادی
حضور پدر و مادر	62%	5/92%
پدر یا مادر	7/19%	4/5%

 

                 ارزش و اهمیت شان در خانواده (زنان روسپی و عادی)

	روسپی	عادی
کم	2/44%	4/3%
زیاد	1/23%	7/68%

                          میزان احساس کمبود زنان روسپی و عادی

میزان احساس کمبود	زنان روسپی	زنان عادی
اصلا	25.9%	78.9%
زیاد	43.5%	2.7%

(منبع : علیایی زند ،1383 :280-285)

نیاز به وابستگی به دیگران ،  تعلق عاطفی و اعتماد به دیگری اساس شکل گیری گروه مرجع است . " اعتماد چیز تضمین شده ای نیست و اعتماد را باید به وجود آورد . نکته مهم در ساختن اعتماد این است که هر کس باید شخصیت دیگری را به رسمیت بشناسد و قادر باشد به صورت منظم برخی پاسخ های مطلوب را از گفتار و رفتار او استنباط کند .( صدرا : 64 ) " اعتماد به عنوان کانال برقراری ارتباطات سالم در شرایط امروزی رکن بنیادین شکل گیری هویت شخصی محسوب می شود . "( همان : 65 ) " اعتماد اجتماعی سبب تعهد و التزام نسبت به ارزش ها و باورهای جامعه می شود و می تواند در احساس تعلق محلی ، احساس تعلق جهانی و پذیرش تغییرات روزمره نقش مهمی ایفا کند . " (  همان : 65) رسانه می تواند با جذب مخاطب ، همدلی و همراهی کردن با او ، بکار گیری شیوه های مقبولیت افزایی  رسانه ای  به کمک خانواده بیاید و زمینه کاهش معضلات اجتماعی را فراهم کند همانطور که می تواند در فضای آشفته با ارائه کد های غلط و الگوهای غیر بومی زمینه دامن زدن به مسائل را موجب شود. 

واقع نمایی

از تعهدات رسانه و خانواده واقع نمایی درست و به موقع است . هر دو باید فرد را آماده کنند تا در وقت مقتضی بتواند درست تصمیم بگیرد . " طبق نظریه تلقیح که توسط مک گوایر و پاپاجورجیس مطرح شد بیشتر اقراد باورهایی دارند که در معرض چالش قرار نگرفته است . هنگامی که به این باورها حمله شود ممکن است به آسانی تغییر کند . زیرا فرد عادت ندارد تا به دفاع از آن باورها بپردازد . این وضعیت شبیه به موقعیتی در حوزه پزشکی است که فرد در محیطی بدون میکروب پرورش یافته و ناگهان در معرض میکروت قرار می گیرد . ( تقی پور، 1390 :96)

از اشتباهات راهبردی برخی خانواده ها و رسانه ها واقع نمایی غیر واقعی است . از اصول تربیتی و اخلاق تبلیغی دینی آن است که فرد به تناسب استعداد و آمادگی های شناختی و عاطفی وارد فضای واقعی شود و با فرصت کافی بتواند سره را از ناسره تشخیص دهد و راه خود را بیابد . در این مسیر بی تردید راهبران جامعه همچون والدین ، معلمان و رسانه ها نقش اساسی دارند . در گیر شدن با واقعیت شیوه آموزش و تربیتی نه تنها انسانها بلکه دیگر موجودات هم هست . پرنده مادر به جوجه خود در عین حال که کمک می کند پرواز کردن را بیاموزد ؛ به او فرصت می دهد زمین بخورد و روی پای خود بایستد.

امروزه شاهد غفلت از این اصل فطری و غریزی آفرینش در سطح خانواده و رسانه ها هستیم. همانطور که در مدرسه با آموزش های غیر متناسب با نیازهای فرد دوران کودکی او را طولانی می کنیم در فضای رسانه ای و خانواده هم به جای تعلیم تور بافی خوراک آماده برا ی پرکردن اوقات او را در اختیارش قرار می دهیم .

بر اساس این اصل هم خانواده و هم رسانه به جای تولی گری ، هدایت گری را پیشه خود می سازند و با واقع نمایی شفاف زمینه ارتقاء توان تفکر و تصمیم گیری مخاطب را فراهم می سازند . نمونه این هدایت گری در رهبری امام خمینی تجلی یافت که از نسل نوجوان و جوان مجاهدانی ساخت که هم انقلاب کردند و هم خودشان جنگ را اداره کردند .

متقاعد شدن یا رشید شدن

انذار و تبشیر دو شیوه تبلیغی و تربیتی است و به تناسب موقعیت فرد و جامعه از هر دوی این شیوه ها برای سامان دادن به اهداف تبلیغی – تربیتی  استفاده می شود .از منظر اسلام  اساس تبلیغ و تربیت بر ارشاد و نه متقاعد سازی و اقناع استوار است .؛ چرا که چه بسا افراد متقاعد شوند کاری را انجام دهند اما از روی رشد یافتگی نباشد نظیر متقاعد شدن ما در بسیاری از آداب و رسوم دست و پا گیر و در برخی موارد غیر شرعی نظیر مصرف گرایی و شیوه های نامطلوب معماری در خانه سازی  . بنابراین در شیوه ارشادی رعایت قواعد اخلاقی از قبیل عدم سلب آزادی فرد در انتخاب و گزینش گری ، صداقت و حقیقت مداری ، پرهیز از تولید فضای هیجانی و آشفته و ... از اصول به شمار می رود .حقیقت گرایی اسلامی اقتضاء می کند که مبلغ و مربی چه در جایگاه پدر و مادر و چه رسانه هم از شیوه تشویقی استفاده نماید و هم از شیوه پند و اندرز . هم درسها را بگوید و هم عبرتها را .

امروز در سطح نظام تعلیم و تربیت به نظر می رسد متأثر از شیوه های غربی به صورت افراطی بر تشویق تأکید می شود و تنبیه و شیوه های بازدارنده بکلی مذموم شمرده می شود و نتیجه آن تربیت افرادی است که با واقعیات زندگی اجتماعی بیگانه هستند و نمی توانند خود را با شرایط واقعی تطبیق دهند و به عبارت دیگر از رشد اجتماعی کافی برخوردار نیستند. به نظر می رسد بسیاری از نابسامانی های اجتماعی که در سطح جوانی بروز می کند از جمله افزایش طلاق ناشی از چنین سیستم تربیتی است . جوانی که با واقعیت های اجتماعی روبرو نشده ، طعم انتقاد را نچشیده ، در مسئله ای تنبیه نشده،  نمی تواند خود را با فضای فرهنگی ،هویتی متفاوت همسر سازگار کند ، تحمل او در مواجهه با انتقاد بسیار پایین است ، توقع او بیش از چیزی است که در جهان خارج باید باشد .

از راهبردهای مشترک رسانه و خانواده باید توجه به سیستم منطبق با واقعیت اسلامی باشد . هم اندرز دادن و هم درس دادن  ، هم تنبیه شدن و هم تشویق کردن به موقع را باید به مخاطبان خود بیاموزند و هم از این دو شیوه در کار خود استفاده نمایند  تا در فهم و رشد انسانها سهیم گردند البته همانطور که گفته شد نباید  اقتضائات خاص رسانه را نادیده گرفت که در سطح عموم بر متقاعدسازی استوار است و کاستی های این شیوه با حضور جدی خانواده در عرصه ارشاد جبران می گردد  .

ساختار گرایی و موعظه گرایی

آنچه در اصلاح جامعه از جمله در  مسائل فردی بدان توجه در خور شأنی نمی شود اصلاح ساختاری است . برنامه های تلویزیونی ما در حوزه مسائل خانواده بیشتر موعظه گر است؛ آنهم از طریق برنامه های گفتگوگرایانه و رسانه توفیق چندانی در عرصه ساختار گرایی نداشته است. معمولا برنامه هایی که با رویکرد ساختار گرایانه ساخته می شود پر از اشکالات محتوایی است . این مشکل از آنجا ناشی می شود که علمای ما  آموخته اند که موعظه کنند و پیام آیات و روایات را به طور مستقیم ارائه کنند و کمتر درگیر تولید برنامه های هنری  با مضامین دینی  شده اند و سازندگان و تولید کنندگان ما هم، بر عکس، از نقص اطلاعات اسلامی در رنج اند و زحمت آنها با اشکالات محتوایی روبرو است . به عنوان مثال فرزند سالاری و امثال این سالارها در برنامه های موعظه ای نکوهش می شود در حالی که در تولیدات هنری شاکله برنامه ها پر از همین سالارهاست . " در این برنامه ها فرزند را در متن خانواده نگاه نمی کنیم . اساس خیلی از برنامه های کودک تلویزیون این است که فرزند به تنهایی بتواند لذت ببرد و به تنهایی مخاطب بلویزیون قرار گیرد . محور این برنامه ها غفلت با چاشنی موسیقی و طنز بی محتوا و بی حکمت است . این ها عامل عفلت کودک است و جلوی رشد او را می گیرد . "( شاه آبادی ، محمد حسین ، رصد 20 :51)

 در ساختار ارتباطی در شیوه زندگی مؤمنانه همواره من و مخاطب یک ارتباط سه نفره تشکیل می دهیم . اینجا قبل از اینکه بتوانم با مخاطب خودم ارتباط بگیرم خدا حاضر است . وقتی توانستم در خانواده نقش خدا را پررنگ کنیم ارتباطاتمان سامان می گیرد دیگر لازم نیست به زن بگوییم  شوهرت را اطاعت کن و به مرد امر کنیم به همسرت محبت کن ."( همان ، رصد 20 :49)

اگر نتیجه برنامه های رسانه ای این شد که خانواده تضیف شد این مسئله است حتی اگر در برنامه های خانواده آن از ارتباط  با خانواده گفتگو شد .

اگر ساختار فیلم های خانوادگی و مذهبی رسانه مخاطب را به این نتیجه رساند که همه چیز در حد بازی است ؛ چه اینکه پس از پایان بازی خوب هنر پیشه در نقش زن مؤمن در فیلم  و سریالی، الان در برنامه تحت عنوان تجلیل و گفتگو، همان شخص با ظاهر بد مشاهده می شود این همان دامن زدن به پوچی و هیچی است .در این فضای هویتی، دنیا جای بازی تلقی می شود باید سرگرم بود . این ساختار الگو قرار می گیرد نه آن موعظه در ضمن فیلم .

ارائه مناسب نقش ها

از معضلات امروز جوامع مخدوش شدن کارکردهای اجتماعی خانواده است . خانواده که بر اساس نیاز فطری و غریزی آدمی شکل گرفته و با توجه به تفاوت های جنسیتی مرد و زن تفکیک نقش و مدیریتی آن سامان یافته بود ؛ امروزه  با افکار شبه روشنفکرانه و هجوم اندیشه های به اصطلاح فمینیستی مورد هجمه قرار گرفته است . غرب اضمحلال خانواده را تجربه کرد و کار به جایی رسید که امروز سخن از حذف واژه "بابا" از کتاب های درسی است . چه اینکه در تعریف جدید خانواده که شامل همجنس گرایان نیز می گردد جایی برای این مفهوم باقی نمی ماند .

در جامعه ما هم، هر چه از الگوهای سنتی خود فاصله می گیریم بیشتر با معضلات اجتماعی روبرو می شویم . آزادی رابطه دختر و پسر در شهرهای بزرگ بیشتر رواج دارد و همانها هم بیشتر با طلاق و پیامدهای منفی آن روبرویند . " طبق آمار ثبت احوال 90 درصد طلاق ها را زنان می گیرند . در کتاب " جنس ضعیف " اوریا فالانچی آمده : در شهر نیوریوک زن اول به مرد پرخاش می کند ولی آخرش التماس می کند یک شب در خانه بمان. ولی اینجا دیگر مرد است که حاضر نیست رابطه جنسی با زن را برقرار کند . زن باید به او التماس کند . اینجاست که جامعه دچار بدبختی و بیچارگی می شود . ما در آمریکا داریم این را می بینیم . در ایران هم دارد وارد آن وادی ها می شود .این برای ما و جامعه مسلمان ما یک زنگ خطر است ."( فیاض ، ابراهیم ، رصد شماره 20 :95)هر چه جامعه به سمت الگوهای غربی رفته دچار آسیب بیشتر شده است  " طبق آمار در سطح کشور استان سیستان و بلوچستان به ازای هر 92/20 ازدواج دارای یک طلاق است و از سوی دیگر در استان البرز در قبال هر 35/3 ازدواج با یک طلاق مواجه است . این آمار در یزد 82/11 ، در فارس 89/7 ، در اصفهان 83/6 ، در قم 83/5 می باشد . ( به  روایت آمار ، رصد 20 :99)

بدیهی است امروزه بررسی ریش سفیدی برای انتخاب همسر روش کارآمدی بحساب نیاید ولی رسانه می تواند به آگاهی بخشی و هشدار دهی بپردازد و به جای ارائه نسخه و الگوهای غیر شرعی برای توجیه منطق خانواده در اسلام برنامه ریزی نماید . از سوی دیگر ، رسانه می تواند برخورد ما با آسیب دیدگان طلاق را اصلاح کند . فضای سالم رسانه ای همه چیز را سالم می کند  و بالعکس فضای رسانه ای ناسالم همه چیز را ناسالمی کند "( سرگلزایی ، رصد 20 : 98)

ظرفیت های متمایز

 سخن از جهت داری ابزار بحثی زیر بنایی است که دارای موافقان و مخالفانی است . آنچه مسلم است این است که ابزار جهت دار است و تولید هویت و فرهنگ و سبک زندگی می کند . تلویزیون بر تعاملات اجتماعی و خانوادگی تأثیر می گذارد. نحوه پرکردن اوقات را دگرگون می سازد . فرد را با خود همراه می کند . پس قطع نظر از محتوای رسانه در مواجهه با خود رسانه هم ، باید خط مشیء مشخص داشت . جای تعامل چهره به چهره خانواده را هیچ چیز دیگر نمی تواند بگیرد . مؤانست و مهر ورزی خانواده و برخورداری از پشتوانه اعضای خانواده به هیچ چیز قابل معاوضه نیست .  در عین حال که جذابیت و فراگیری و تنوع و ارتباط با دور دست ها از دستگاهی چون تلویزیون ساخته است و این کار از عهده خانواده بر نمی آید .

پس هر دو را در جای خود باید دید ؛ نه تلویزیون را جای خانواده نشاند و نه خانواده را جای تلویزیون . هرکدام ظرفیتی دارند که می تواند به کار آید . مشکل آنگاه پدیدار می شود که نتوان درست از این ظرفیت ها استفاده کرد . آنچه برای تلویزیون باید مهم تلقی شود این است که بهره مندی از هویت باصلابت به جز در خانواده امکان تحقق ندارد و آنچه برای خانواده باید در نظر آید این است که باید برای بهره گیری از تلویزیون برنامه داشت و مراقب بود کارکرد خانواده تحت الشعاع تلویزیون قرار نگیرد. همانطور که تلویزیون نمی تواند جای مسجد قرار گیرد و کارکرد اصلی او ارائه برنامه های مسجد همچون سخنرانی شود .

نتیجه گیری

رویکرد ظرفیت شناسی و بررسی تفاوت ها و اشتراکات رسانه و خانواده می تواند زمینه بهره گیری مناسب از استعدادهای بی بدیل و متمایز رسانه – با تأکید بر تلویزیون – را فراهم آورد . امروزه نمی توان رسانه ها و تلویزیون را بخاطر کاستی هایی که از نظر ابزاری و محتوایی دارد از زندگی حذف کرد ولی می توان با برنامه ریزی مناسب تهدیدها را تبدیل به فرصت کرد . از سوی دیگر نمی توان نسبت به کاهش جایگاه خانواده در جامعه امروزی و از دست دادن کارکردهای آن بی تفاوت بود و منتطر ماند تا بلایی که بر سر جوامع غربی آمده بر سر جامعه ما نیز بیاید . عقل سلیم حکم می کند که با شناخت دقیق این دو نهاد، راهکارهای هم سو کردن آنها شناسیایی شود و هر دوی این دو برای اهداف مقدس اسلامی بکار گرفته شوند. آنگاه که رسانه ، تحکیم خانواده را باور کرد و آن را در مرکز سیاست های خود قرار داد و از صاحب نظران دینی برای تولید برنامه های خود بهره برد و خانواده نیز با دغدغه و حساسیت استفاده درست از این ابزار را آموخت ، می توان شاهد شکوفایی هویت دینی و کاهش مسائل اخلاقی و اجتماعی بود . به عنوان مثال،  تقویت ابعاد شناختی و رشد یافتگی در کنار جذب حداکثری مخاطب و سوق دادن مردم به حضور فعال تر در عرصه های خانوادگی و اجتماعی  ، واقع نمایی و مسدود کردن راههایی که کودکی فرد را طولانی تر می سازد و اهتمام به اموری که موجب اعتماد به نفس و روی پای خود ایستادن می شود، می تواند در این سیاست ها مورد توجه قرار گیرد.

منابع و ماخذ

قرآن کریم

نهج البلاغه

شیخ عباس قمی،(بی تا) سفینه البحار ، ج 2،بیروت ، مژسسه الوفا ( دار المرتضی)

بابائی ، نعمت اله ، ( 1390 ) نقش رسانه در پیشگیری اولیه از اعتیاد ، ، مجموعه مقالات 30 کنگره استانی پیشگیری از اعتیاد ، تهران ، ناردیس

پایگاه اطلاع رسانی عماد نیوز، وبلاگ حجاب نامه  ( 23 اسفند 90)چالش ها در فرهنگ جنسی کشور

تقی پور ، فائزه ، مهران فولادی نژاد ، (1390) کاربرد نظریه های رسانه ای در پیشگیری از اعتیاد ، مجموعه مقالات 30 کنگره استانی پیشگیری از اعتیاد ، تهران ، ناردیس

جعفری ، محمد تقی ،(1359) ترجمه و تفسیر نهج البلاغه ، ج4،تهران ، دفتر فرهنگ اسلامی

خالق خواه ، علی ،محمد باقر سپهری (1390) نقش رسانه های دیداری ، شنیداری ،الکترونیک و نوشتاری در پیشگیری از اعتیاد ، مجموعه مقالات 30 کنگره استانی پیشگیری از اعتیاد ، تهران ، ناردیس

 احسانی نیا ، علیرضا ، ( 23  اسفند 90)اعلام رسمی نقش مسائل جنسی درطلاق زوجها،سایت فرزانگان امید

 خیری ، حسن ، ( 1389) ، دین ، رسانه ، ارتباطات اجتماعی ، قم ، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

خیری ، حسن ، ( 1389) نراق ، دانشگاه آزاد اسلامی نراق ، جزوه درسی جامعه شناسی جنایی

خیری، حسن (1388)دین و روحانیت در جهان زندگی جوان امروزی ، مجموعه مقالات همایش روحانیت و نسل جوان ، قم ، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

سرگلزایی ، محمد رضا ، (1391) ازدواج بد و طلاق خوب ، نشریه رصد ویژه آسیب شناسی نظام خانواده ،شماره 20 ، خراسان ، مؤسسه فرهنگی هنری خراسان

شاه آبادی محمد حسین ، (1391) ، از بی فرزندی تا فرزند سالاری ، نشریه رصد ویژه آسیب شناسی نظام خانواده ،شماره 20 ، خراسان ، مؤسسه فرهنگی هنری خراسان

صدرا ، علیرضا ،(1387) ارزشهای حاکم بر جامعه ایرانی ، تهران : مجمع تشخیص مصلحت نظام ، مرکز تحقیقات استراتژیک

علیایی رند ، شهین ، ( 1383) عوامل زمینه های تن فروشی زنان به روسپیگری ،آسیب شناسی اجتماعی ایران ، تهران، انحمن جامعه شناسی ایران

کامکار ، مهدیس ، بتول جباریان ،و...،( 1383) روسپیگری و بی مبالاتی جنسی ، تفاوت و تشابه ، آسیب شناسی اجتماعی ایران ، تهران، انحمن جامعه شناسی ایران

کی نیا، مهدی ،(1370) مبانی جرم شناسی ، ج 2 : جامعه شناسی جنایی ،چ3 ، تهران ، مژسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران

گلشنی ، مهدی ،(1388 گزارش  پژوهش ملی ایران و جهانی شدن ،تهران : پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

فرشاد مرضیه ، علی اکبر ابراهیمی ،( 1390) بررسی و مقایسه ابعاد کنش وری در خانواده افراد معتاد و عادی راهکارهایی برای پیشگیری ، مجموعه مقالات 30 کنگره استانی پیشگیری از اعتیاد ، تهران ، ناردیس

فیاض ، ابراهیم ،(1391) جامعه را جای خانواده گذاشته ایم ، نشریه رصد ویژه آسیب شناسی نظام خانواده ،شماره 20 ، خراسان ، مؤسسه فرهنگی هنری خراسان